Page Text
________________
પરિ છે.
જ્ઞાનદાન-અધિકાર.
एतद् द्वयं यदि स नायितुं विवेकः, एतत्रयं यदि मदो न नमोऽस्तु तस्मै ॥ ८॥
જ્ઞાનરાતિ-(હીરાઇ રંપરાગ ત). દાનગુણ તે ગુણોના સમૂહના કડાઓથી પણ અધિક છે અને જે દાનગુણને વિઘા શણગારતી હોય તે શું કહેવું? અને પુના આ બન્ને (દાન-વિદ્યા) ને ભાવવાને વિવેક હેય તે શું કહેવું? અને જે આ ત્રણે દાન-વિદ્યા-વિવેક) હોય છતાં ગર્વ ન હોય તે તે પુરૂષ જરૂર નમન કરવાનેજ મેગ્ય છે માટે તેને અમે નમન કરીએ છીએ ૮.
જ્ઞાનદાન કેવા પ્રકારનું હોય તેની સમજણ. આહુત આગમમાં વારંવાર જ્ઞાન અને તેનાં સાધનોના દાનને મુખ્ય ગણેલું છે. આપણાં શાસ્ત્રએ જે આવી સૂક્ષ્મ બુદ્ધિથી પુસ્તકદાનનો મહિમા વર્ણવ્યું છે, તેને આજ કાલ આપણે ભૂલી ગયા છીએ અને નકામા માર્ગોમાં લાખ રૂપીઆ બગાડી દાન કર્યું, એમ ઠગાઈએ છીએ. જ્ઞાન અને તેના સાધનરૂપ પુસ્તક વિગેરેનું દાન કરવું, એ શાસ્ત્રસંમત છે અને તે કેઈ બ્રાહ્મણ વિગેરે યાચક વગરને અથવા મુનિવગને જ કરવું એમ પણ નથી; જે યોગ્ય હેય, સમજવાને શક્તિમાન હોય, તેને કરવું એમ પણ શાઅજ આપણને આજ્ઞા કરે છે. આપણું લોકે દાનને હેતુ સમજ્યા વગર એક તરફ વળે છે અને અમુક વર્ગનેજ દાનના પાત્રરૂપ ગણે છે, એ મોટામાં મોટી ભૂલ છે. પુસ્તકને નામે લાખો રૂપીઆ વપરાય છે અને તેનો ઉપયોગ બીલકુલ થતો નથી, તે આપણે નજરે જોઈએ છીએ. આપણા મુનિઓને મોટે ભાગ પુસ્તકના સમૂહમાંજ વિદ્વત્તાની પ્રતિષ્ઠાને માનનારે થઈ પડે છે અને તેમના હૃદયમાં પુસ્તકની મમતા ઘણી વધેલી જોવામાં આવે છે. આપણી કેટલીએક સંસ્થાઓ પણ તે કાર્યને ઉત્તેજન આપે છે અને મુનિઓનાં પુસ્તકના ગાંસડાઓનું માત્ર રક્ષણ કરવામાં જ પોતાની એક જાતની ઉપ
ગિતા બતાવે છે અને એ કાર્યને એક મહાન ગુરૂભક્તિમાં ગણે છે. સાંપ્રતકાળે આ પ્રવૃત્તિ અનુચિત ગણાવી જોઈએ, અને જ્ઞાનદાનને આ ઉપગ ન થવું જોઇએ. તેપણ અમારે સંતોષ સાથે જણાવવું જોઈએ કે કેટલાએક મુનિઓ એ અગ્ય પ્રવૃત્તિને ધિક્કારવા લાગ્યા છે અને પિતાનાં પુસ્તકને બીજાએ લાભ લે એવી છૂટ આપવાને પ્રવર્તાવા લાગ્યા છે.
જ્ઞાનદાનને સર્વ દાનમાં પ્રથમ સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે તેનું કારણ એ છે કે જેમ ઝાડના મૂળમાં જળસંચનથી દરેક શાખા તથા પર્ણને તે જળ
* જૈનશાસન પુસ્તક પાંચમું–અંક દશમે–તા. ૧૯ મી મે સને ૧૯૧૫.
| SR No. | 006062 |
| Book Title | Vyakhyan Sahitya Sangraha Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vinayvijay |
| Publisher | Devji Damji Sheth |
| Publication Year | 1916 |
| Total Pages | 646 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |