Vyakhyan Sahitya Sangraha Part 02

SR No.: 006062
Original Sutra Author: N/A
Author: Vinayvijay
Publisher: Devji Damji Sheth
Publication Year: 1916
Total Pages: 646
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 47

પરિચ્છેદ.
દેવસ્તુત્યધિકાર. માહ
विमुच्य दृग्लक्ष्यगतम्भवन्तं, ध्याता मया मूढधिया हृदन्तः । कटाक्षवक्षोजगभीरनाभीकटीतटीयाः सुदृशां विलासाः ॥ १३ ॥
હે જગદીશ, સાક્ષાત્ મારી ષ્ટિએ ગાચર એવા પ્રત્યક્ષ તમેને મૂકીને, અર્થાત્ આપના મહા પવિત્ર મુખર્દનને ત્યાગ કરીને મેં મૂઢ ચપળ નેત્રવાળી, સુંદર સ્વરૂપવાળી, કામિનીના હાવભાવ, કટાક્ષ, સ્તન પ્રદેશ, ગંભીર નાભી, પાતળી કેડ ઇત્યાદિક મનેજ્ઞ અવયવેાના વિક્રમયુક્ત વિલાસાનું મારા હૃદયને વિષે કામાંધપણે ચિંતવન કર્યું, હે નાથ અનુપમ ચિંતામણિ રતથી પણ અધિક એવા આપનાં દર્શન તથા ધ્યાનના ત્યાગ કરીને હું મહા મૂઢ જડ પ્રાણી આવા ટુષિત, મલિન, પાપી, વિષય વિકારામાં આસક્ત થયા, માટે મને ધિક્કાર હા. ૧૩.
વિષયવાસનાનું વિષમ પરિણામ.
लोलेक्षणावऋनिरीक्षणेन, यो मानसे रागलवो विलग्नः ।
न शुद्ध सिद्धान्तपयोधिमध्ये, धोतोऽप्यगात्तारक कारणङ्किम् ॥ १४ ॥
હે ત્રિકાળવેદિ નાથ, મેં ચંચળ નેત્રાવાલી રમણીઓના મુખાને વિકાર દષ્ટિએ નિરખી નિરખીને મહારા મનને વિષે વિષયાભિલાષને જે ચીકણા લાલાશના અશવાળા ડાઘ લાગ્યું છે, તે હું સંસારતારક વિશે, મેં આપના શુદ્ધ સિદ્ધાંત સમુદ્રના મધ્ય ભાગને વિષે ધાયે, તાપણ તે રાગના લવ એટલે વિષય ચીકાશને ડાઘ નીકળ્યે નહીં, તેનું શું કારણ હશે?
સારાંશ-આપનાં શાસ્ત્રવચનેને અતિ વિસ્તારપણે અભ્યાસપૂર્વક જાણ્યા છતાં તેના ગૂઢ મને અનુભવતાં છતાં, આ રાગની ચીકણુતા ટળી નહિ, તેનું શું કારણ ? હે પ્રભુ, મને તો તેનું કારણ મારી અત્યંત ખૂરી દઢ વિષયાસક્ત છુદ્ધિજ જણાયછે.
૧૪.
અહંકારની પ્રમળતા.
अङ्गन्न चङ्गन्न गणो गुणानां, न निर्मलः कोपि कलाविलासः । स्फुरत्प्रभा न प्रभुता च कापि, तथाप्यहङ्कारकदर्थितोऽहम् ॥ १५ ॥
હું જિનેશ્વર, મારૂં શરીર પણ કાંઇ સુંદર નથી, તેમ મારામાં કાઈ પણ્ પ્રકારના ઉત્તમ વિનય, ગાંભીય, ધૈય, શમતા, સત્યતા, ક્ષમા, દાર્યાદિ સત્યવત ગુણાના સમૂહ પણ નથી, તેમ કેઇ પણ પ્રકારના પવિત્ર ઉત્તમ કળા વિલાસ પણ નથી. વળી દેદીપ્યમાન કાંતિયુક્ત રાજા પ્રધાનાદિની નેકરી કે સાહેખી પણ નથી, છતાં મહા અહુંકારે મોન્મત્ત થઇને હું વિચિત્ર નાને પામુંછું. ૧૫.