________________
૧૬૨
વ્યાખ્યાન સાહિત્યસંગ્રહ ભાગ ૨ જે. સપ્તમ કાનિત પ્રસરે તેમ આ સિદ્ધાંતનાં દર્શનથી સમગ્ર અર્થસમૂહે વિકસિત થાય છે. ૨.
જે આ સિદ્ધાંત જાણે તે ધન્ય
આ ઉપજ્ઞાતિ (રૂ–૪). दृष्टान्तयुक्तिस्थितिहेतुयुक्त, आधन्तमध्ये व्यभिचारमुक्तः । अनेकधा नूतनयः प्रपश्चाचारी विचारीकृतविश्वविश्वः ॥३॥ सिद्धान्त एष क्षितिकर्मजालो, वसत्यवश्यं हृदयान्तराले। यस्य प्रसन्नीकृतमानसस्य, स एव धन्यः सुकृती कृती च ॥ ४ ॥
દૃષ્ટાન્ત, યુક્તિ, સ્થિતિ અને હેતુથી યુક્ત, આદિમાં મધ્યમાં અને અંતમાં નિર્દોષ અનેક રીતે ન્યાયવાળે, નિષ્મપંચ સકલવિશ્વને વિચારવંત. જે પ્રસન્નાત્માના હૃદયની અંદર આ (કર્મસમૂહનાશક) સિંદ્ધાને વાસ કરે છે તેને ધન્ય, સુકૃતી અને કૃતાર્થ સમજ. ૩, ૪,
સિદ્ધાન્ત જ્ઞાનવગર કોઈ પણ વસ્તુ જાણી શકાતી નથી.
उपेन्द्रवज्रा.
अदेवदेवौ कुगुरुं गुरुं वा, कुधर्मधर्मावहितं हितं वा । गुणागुणौ वा बहुपापपुण्ये, न वेत्ति जन्तुः समयेन हीनः ॥५॥
સિદ્ધાન્તરહિત મનુષ્ય, અદેવ અથવા દેવને, કુગુરૂ અને સદ્દગુરૂને, ધર્મ તથા અધર્મને, હિત-અહિતને, ગુણ-નિર્ગુણને, બહુપાપ અથવા પુણ્યને જાણતા નથી. પ. તે સિદ્ધાન્ત લેકને બહુ રીતે ઉપકારી છે.
ઉપવાતિ (૭). रत्नप्रदीपः शिवमार्गगाणां, दिवाकराभो भविकाम्बुजानाम् । सुधोपमानो विबुधवजाना, पोतो भवाब्धौ पततां जनानाम् ॥ ६॥
શિવમાર્ગમાં (મોક્ષમાર્ગમાં) જનારાઓને રતના દીવારૂપ, ભવ્ય પ્રાણીરૂપ કમલને ખીલવનાર સૂર્યસમાન, જ્ઞાનીના અથવા દેના સમુદાયને અમૃતરૂપ અને સંસાર સાગરમાં પડતાં મનુષ્યને તારવામાં વહાણરૂપ છે. ૬.
