________________
૨. સ્થિતિ બંધઃ કોઈ લાડવો એક મહિના સુધી ચાલે છે તો કોઈ લાડવો ૧૫ દિવસ સુધી જ ચાલે છે. પછી ખરાબ થઈ જાય છે. તેવી જ રીતે કોઈ કર્મ આત્મા ઉપર વધારે સમય સુધી ટકે છે તો કોઈ કર્મ ઓછો સમય ટકે છે. કર્મ બંધના સમયે કર્મપુદ્ગલોને આત્માની સાથે રહેવાનો સમય નિશ્ચિત હોવો જ સ્થિતિ બંધ છે.
૩. રસ બંધ: કોઈ લાડવો વધારે ગળ્યો હોય છે તો કોઈ લાડવો ઓછો ગળ્યો હોય છે. એવી જ રીતે કોઈ કર્મ તીવ્ર અસર બતાવે છે તો કોઈ કર્મ ઓછી અસર બતાવે છે. કર્મબંધના સમયે કર્મોના દલિક કયા કર્મને ઢાંકશે એ તો પ્રકૃતિ બંધથી નિશ્ચિત થઈ જાય છે. પરંતુ આ કર્મ કેટલી તીવ્રતાથી કે મંદતાથી ઉદયમાં આવશે? કર્મબંધના સમયે કર્મપુદ્ગલોમાં એ તીવ્રતા-મંદતાનો રસ (વિપાક)નું નિશ્ચિત થવું એ રસબંધ કહેવાય છે.
૪. પ્રદેશ બંધ: કોઈ લાડવો ૧૦૦ ગ્રામનો હોય છે, કોઈ અડધા કિલોનો તો કોઈ પ કિલોનો.વધારે બુંદીનો લાડવો મોટો હોય છે અને ઓછી બુંદીનો લાડવો નાનો. એવી જ રીતે કર્મના ક્યારેક વધારે પ્રદેશ ગ્રહણ થાય છે તો ક્યારેક ઓછા પ્રદેશ ગ્રહણ થાય છે. આ પ્રદેશ બંધ કહેવાય છે.
જીવ પોતે જ મિથ્યાત્વાદિ હેતુઓ દ્વારા કાર્મણ વર્ગણાના પુદ્ગલોથી જ્ઞાન વગેરેના ગુણોને ઢાંકવાની તાકાત પેદા કરે છે. જેથી જીવ દ્વારા કાર્મણ વર્ગણાને જ કર્મરૂપમાં બનાવવામાં આવી છે, એવું કહેવાય છે. આ કર્મોના અલગ-અલગ સ્વભાવ હોવાથી એના મુખ્ય ૮ ભેદ છે. તથા એના ઉત્તરભેદ ૧૫૮ છે. સંસારી અવસ્થામાં કર્મ અને આત્મા એકબીજાની સાથે દૂધ અને પાણીની જેમ મળીને રહે છે. કર્મના મૂળ (મુખ્ય) અને ઉત્તરભેદ : ૧. જ્ઞાનાવરણીય ૨. દર્શનાવરણીય ૩. વેદનીય ૪. મોહનીય
- ૨૮ ૫. આયુષ્ય ૬. નામ ૭. ગોત્ર ૮. અંતરાય કુલ ૮ ભેદ અને
૧૫૮ ઉત્તર ભેદ થયા.
9
જ
