________________
જોવા પડ્યા. પણ જયણા, ખુશબૂ તો કોઈ બીજા ઘરમાંથી સંસ્કારિત થઈને આવી છે તો શું મારા ઘરે આવ્યા પછી એના બધા સંસ્કાર ચાલ્યા ગયા. એની ભૂલો તો છોડ જયણા એણે મને વૃદ્ધાશ્રમમાં મોકલવા સુધીનું કહી દીધું અને આટલું થયા પછી પણ તું એમ કહી રહી છે કે ભૂલ એની નથી ? તો શું હું ખોટી છું ?
જયણા : હાં સુષમા, તું ખોટી છે. માન્યું કે એણે પણ કેટલીક ભૂલો કરી છે, પણ એ બધાના મૂળમાં તો તું જ છે. તેં એને આવી ભૂલો ક૨વા મજબૂર કરી. જો હું સમજાવું છું. સૌથી પહેલી ભૂલ તો તે ખુશબૂ પાસે જાત-જાતની અપેક્ષા રાખીને કરી છે. તે મને જણાવ્યું કે તે કેટલાક અરમાનો સજાવ્યા હતા જેમકે ખુશબૂના આવતાં જ હું ઘરથી નિવૃત્ત થઈ જઈશ ને બધું જ કામ વહુ કરી લેશે. પરંતુ જ્યારે તારા અરમાનોને ખુશબૂ પૂરા ન કરી શકી ત્યારે તે એની સાથે ખોટો વ્યવહાર કર્યો. પણ તે ક્યારેય એ વાત ઉપર ધ્યાન આપ્યું છે કે આ ઘરમાં આવ્યા પહેલા એ કયા-કયા અરમાનોને સજાવીને આવી હતી ? શું તે એના સપનાઓને પૂરા કરવાની કોશિશ કરી ? પૂરા કરવાના તો છોડ પણ તે તો એ જાણવું પણ જરૂરી ન સમજ્યું.
સુષમા ઃ જયણા, તું કયા સપનાની વાત કરી રહી છે ? હું કંઈ સમજી નહીં?
જયણા : તું એ દિવસની જ વાત જોઈ લે જેવી રીતે તે વહુ પાસે ચા બનાવવાની અપેક્ષા રાખી તો, શું એ મોડા ઉઠ્યા પછી પણ તારા પ્રેમની અપેક્ષા ન રાખી શકે ? એણે તને કહ્યું પણ હતું કે કાલે હું બહુ જ મોડી સૂતી હર્તી માટે ઉઠવામાં મોડું થઈ ગયું. એણે તને પોતાની માનીને વિચાર્યું હશે કે હજુ તો હું નવી-નવી આવી છું, મૉમ મને કંઈ નહી કહે. પરંતુ તે તો આવતા ની સાથે જ એના ઉપ૨ કર્તવ્યોનો બોજો નાંખી દીધો.
સુષમા : જયણા મેં એને એના કર્તવ્યો બતાવીને શું ખોટું કર્યું ?
જયણા ઃ ખોટું તો નથી કર્યું. પણ તે બહુ જ ઉતાવળ કરી દીધી. અહીં જો થોડા સમય સુધી તે માત્ર એને પ્રેમ આપ્યો હોત તો તારે એને આ બધી વાતો જણાવવાની જરૂર જ ન પડત. તારા પ્રેમથી એ બધી વાતો પોતાની મેળે શીખી લેત. સુષમા નવી વહુને નવજાત શિશુની ઉપમા આપી છે. શું તું નવજાત શિશુ પાસે તરત જ ચાલવાની, બોલવાની, કામ કરવાની અપેક્ષા રાખી શકે છે ? નહી ને. તું એ નવજાત શિશુને શીખવાડીશ, એનું ધ્યાન રાખીશ, એને પ્રેમ આપીશ. જો છતાં પણ એ ન શીખે તો તું એની ઉપર ગુસ્સો ન કરીને એને હજુ વધારે પ્રેમ કરીને વધુ શીખવાડીશ. બસ, આ જ વાત વહુ ઉપર પણ લાગુ પડે છે. ૨૦-૨૦ વર્ષ સુધી પોતાના માતા-પિતા તથા પરિવારજનોના પ્રેમમાં ઉછરેલી
33