________________
ી લક્ષ્મણા રાજકુમારી છે આ પ્રસંગ આજથી ૭૯ ચૌવીસી પહેલાનો છે. એ કાળમાં લક્ષ્મણા નામની એક રાજકુમારી હતી. પૂર્વ કૃત્ પાપ કર્મના ઉદયથી લગ્નમંડપમાં જ પતિનું મૃત્યુ થઈ ગયું. જેનાથી તે બાળ વિધવા થઈ ગઈ. તત્પશ્ચાતુ વૈધવ્યનું પાલન કરતાં થોડા સમય પછી પૂર્ણ રૂપે સંસારથી વિરક્ત થઈને એમને સંયમ જીવનનો સ્વીકાર કર્યો.
એક દિવસ લક્ષ્મણા સાધ્વીજી પરમાત્માની દેશના શ્રવણ કરવા જઈ રહ્યા હતા. એ સમયે રસ્તામાં કેટલીક ક્ષણ માટે ઈર્યાસમિતિનું પાલન કરવાનું ભૂલી જવાથી એમની નજર ઉપર ગઈ. ત્યાં તેમણે એક વૃક્ષ ઉપર ચકલા-ચકલીના યુગલને મૈથુન ક્રીડા કરતા જોયું. આ ક્રિયા જોઈને જ એમના મનમાં હલચલ મચી ગઈ. એમણે વિચાર્યું કે “પરમાત્માએ સાધુ જીવનમાં મૈથુન સેવનની છૂટ કેમ નથી આપી? અરે હાં ! હવે સમજમાં આવ્યું કે તીર્થંકર પ્રભુ છૂટ કઈ રીતે આપી શકે ? સ્ત્રી વેદ, પુરુષ વેદના ઉદયનું દુઃખ તો એમને છે જ નહી. જો પરમાત્માએ વેદોદયના દુઃખનો અનુભવ કર્યો હોત તો તે આની છૂટ જરૂર આપત.” બીજી જ ક્ષણે એમનો વિચાર બદલાઈ ગયો. આટલા ભયંકર કુવિચારના શ્રી લક્ષ્મણા સાધ્વીજીને પશ્ચાતાપ થવા લાગ્યો. એમણે એમના પાપને ધિક્કારીને વિચાર્યું કે, “અરે મેં આ શું વિચાર કર્યો? ભગવાન તો સર્વજ્ઞ છે, એમને ત્રણ માળનું જ્ઞાન છે. વેદોદયની વેદનાનું સાક્ષાત્ અનુભવ કરે કે ના કરે એમાં એમને શું ફર્ક પડે ? વગર અનુભવના જ્ઞાનથી પણ તે બધુ જ જાણે છે. વેદોદયના દુઃખની સાથે-સાથે એમણે એ પણ જોયું છે કે આ વેદોદયના આધીન થવાથી જીવ કેટલો દુઃખી થાય છે? એને કેટલા ભવોં સુધી ભટકવું પડે છે? આ કારણથી અપાર કરુણા સાગર પરમાત્માએ આવી અશુભ ક્રિયાની છૂટ આપી નથી.”
લક્ષ્મણા સાધ્વીજીને હવે એમના કરેલા કાર્યો પર બહુ જ પશ્ચાતાપ થવા લાગ્યો. એમણે વિચાર્યું કે, “મેં કેટલો અશુભ વિચાર કર્યો છે. મારી શું ગતિ થશે? આજે અહીંયા સાક્ષાત્ પરમાત્મા દેશના આપી રહ્યા છે. હું ત્યાં જઈને મારી કરેલી ભૂલનું પ્રાયશ્ચિત કરીને મારી આત્માને પુનઃ વિશુદ્ધ કરી લઉં.” પ્રાયશ્ચિત લેવાના વિચારથી સાધ્વીજીએ જેવો જ પગ ઉપાડ્યો કે એમના પગમાં કાંટો વાગ્યો. કાંટો વાગવો એક અપશુકન કહેવાય છે. એ માટે લક્ષ્મણા સાધ્વીજીનો વિચાર પાછો બદલાઈ ગયો. એમણે વિચાર્યું કે ““મારી છાપ આ જગતમાં મહાસતી, બાળ વિધવા અને ઉચ્ચ શીયલવતીના રૂપમાં છે. અને હું મારો આ વિચાર બધાની સામે પ્રગટ કરી દઉં તો લોકોમાં મારી કેટલી નિંદા થશે. હવે હું શું કરું? પ્રાયશ્ચિત તો કરવાનું જ છે. પરંતુ મને પોતાને આવો વિચાર આવ્યો આ બતાવવાના બદલે હું પરમાત્માને એવું પૂછું કે કોઈને આવો વિચાર આવે તો શું પ્રાયશ્ચિત આવે? તો મારું કાર્ય થઈ જશે અને પછી પરમાત્મા જે પ્રાયશ્ચિત આપશે તે હું કરી લઈશ.” આવો નિર્ણય કરીને તે દેશના