________________
વોસિરાવી દઉં છું. તત્પશ્ચાત્ તમે જેવી રીતે કહો તે રીતે હું મારી કાયાને ઉલટ-પલટ કરી ને પણ આપણું કાર્ય પૂર્ણ કરીશ. છેલ્લે હું રાજા સહિત તમે બધાને પણ ખૂબ-ખૂબ ધન્યવાદ આપું છું કારણ તમે લોકો મારા કર્મોનો ક્ષય કરવામાં મારી આટલી મદદ કરી રહ્યા છો.”
એમણે ચાર શરણ સ્વીકાર કર્યા. વિશ્વના બધા જીવોની સાથે ક્ષમાયાચના કરીને પોતાની કાયાને વોસિરાવીને બંધક ઋષિ કાઉસ્સગ્ગ ધ્યાનમાં સ્થિર ઊભા થઈ ગયા. અનિચ્છાથી રાજસેવકોએ પોતાનું કાર્ય શરૂ કર્યું. ચામડી ઉતારવાની અસહ્ય પીડાને એક તરફ મૂકીને બંધક ઋષિ શુભ ધ્યાનમાં મગ્ન થઈ ગયા. ક્ષપકશ્રેણી પર આરૂઢ થઈને પોતાના ઘાતિ કર્મોનો ક્ષય કર્યો. એ જ ક્ષણે આયુષ્ય કર્મ પૂરું થઈ જવાના કારણે શેષ અઘાતિ કર્મોનો પણ ક્ષય કરી બંધક મુનિ અંતકૃત્ કેવલી બનીને અનંત આનંદ વેદનના સ્થાન રૂપ સિદ્ધગતિને પ્રાપ્ત થયા. એજ સમયે ખૂનથી લથપથ એમની મુહપત્તિને માંસનું પિંડ સમજીને એક પક્ષી લઈને ઉડી રહ્યું હતું. અચાનક રાણી મહેલમાં જ્યાં ઉભી હતી ત્યાં જ એની ચાંચમાંથી મુહપત્તિ નીચે પડી ગઈ. રાણીએ એ મુહપત્તિને ઓળખી લીધી અને તરત રાજસેવકોને બોલાવીને બધી વાત પૂછી.
રાજસેવકોએ બધી વાત જણાવી. એના ભાઈ મુનિની આટલી નિર્દયી મોત સાંભળીને રાણી બેહોશ થઈ ગઈ. હોશમાં આવતાં જ તે જોર-જોરથી રોવા લાગી. જ્યારે રાજાને સાચી વાતની જાણ થઈ ત્યારે એમનો પણ પશ્ચાતાપનો પાર ન રહ્યો. તે મુનિના દેહની પાસે જઈને વિચારવા લાગ્યા કે “ધિક્કાર છે મારા જીવનને, ધિક્કાર છે મારી આત્માને, મહાસમતાવાન આવી મુનિને નિષ્કારણ જ આટલી નિર્દયતાપૂર્વક મારવાનો આદેશ આપ્યો. હે પ્રભુ! મારી શું ગતિ થશે? મને
ક્યાં સ્થાન મળશે?” આ પ્રમાણે પશ્ચાતાપની ધારા વહેવા લાગી તથા સંસારના સ્વરૂપને સમજીને રાજા-રાણી બંને સંયમ અંગીકાર કર્યો. પોતે કરેલા પાપોની આલોચના કરીને તે રાજા પણ પોતાના કર્મોને ક્ષય કરી કેવલી બનીને મોક્ષે ગયા. ધન્ય છે ખંધક ઋષિને ! જેમણે આટલો દુષ્કર પરિષદ સમતાભાવથી સહનકરીને સિદ્ધપદને પ્રાપ્ત કર્યું. ધન્ય છે એ રાજાને! જેમણે ઋષિહત્યાના પ્રાયશ્ચિત્તમાં રાજવૈભવ છોડીને સંયમ જીવન અંગીકાર કર્યું તથા કેવલી બનીને કેટલાય જીવોનો કલ્યાણ કર્યું.
જ્યાં પરમાત્માએ એકેન્દ્રિયાદિ જીવોની હત્યા માં પણ મહાપાપ બતાવ્યું છે. ત્યાં માત્ર પંચેન્દ્રિય જ નહીં, અપિતુ એક પંચમહાવ્રત ધારી મુનિની હત્યા કરવા બાવજૂદ,પણ રાજાએ શુદ્ધ ભાવોથી આલોચના કરી સિદ્ધગતિ પ્રાપ્ત કરી લીધી. આનાથી આ સિદ્ધ થાય છે કે મોટામાં મોટા પાપની પણ શુદ્ધ આલોચના કરવા પર બધા પાપ ધોવાઈ જાય છે. પરંતુ એનાથી વિપરીત નાનામાં નાના પાપને પણ જો છૂપાવીએ તો તે અતિ ભયંકર પરિણામ આપવાવાળું થઈ જાય છે. આવો એ પણ જોઈ લઈએ લક્ષ્મણા સાધ્વીજીના જીવન ચરિત્રના માધ્યમથી –
102)