________________
સામં ક્તિના ટ્રાંત
૧. મહારાજ કુમારપાલની સાર્મિક ભક્તિ
એક દિવસ એક શ્રાવકે કલિકાલ સર્વજ્ઞ આચાર્ય ભગવંત હેમચંદ્રાચાર્યને જાડું વસ્ત્ર વહોરાવ્યું. એ જ વસ્ત્ર પહેરીને એકવાર એ ભવ્ય રથયાત્રામાં ગયા. કુમારપાળે એ વસ્ત્રોમાં આચાર્યશ્રીને જોયા તો એમનું હૃદય દુ:ખી થઈ ગયું. એ વખતે તો એમણે ગુરુદેવશ્રીને કશું જ ના કહ્યું. પરંતુ રથયાત્રા પશ્ચાત્ કુમારપાળ રાજા તરત જ ઉપાશ્રયમાં આવ્યા અને કહ્યું ‘‘ગુરુદેવ આ શું છે ? અમારા જેવા ભક્તો હોવા છતાં પણ તમારા શરીર ઉપર આવું ખાદીનું વસ્ત્ર ? પ્રભુ ! લોકો શું કહેશે ? અઢાર દેશના રાજા કુમારપાળ ! અને એમના ગુરુ પાસે આવા વસ્ત્રો ? લોકો મને કૃષ્ણ કહેશે અને મારી ટીકા કરશે ? આ તો મારા માટે કેટલી શર્મની વાત છે.’’
ત્યારે ગુરુદેવે કહ્યું - ‘‘કુમારપાળ ! તમને એવો વિચાર કેમ ન આવ્યો કે મારા રાજ્યમાં આવા વસ્ત્રો વહોરાવવા વાળા સાધર્મિક બન્ધુ પોતાનું નિર્વાહ કેવી રીતે કરી રહ્યા હશે ? એમની સ્થિતિ કેવી હશે ? તમને શરમ તો એ વાતની આવવી જોઈએ કે તમે આરામથી રાજ-સુખ ભોગવી રહ્યા છો અને મારા સાધર્મિક કષ્ટપૂર્વક જીવન જીવી રહ્યા છે.’’ આ સાંભળીને કુમારપાળે ત્યાં જ પ્રતિજ્ઞા લીધી કે હું દર વર્ષે એક કરોડ સોનામહોરો સાધર્મિક ભક્તિ માટે ખર્ચ કરીશ. આ પછી કુમારપાળ મહારાજ ૧૪ વર્ષ સુધી જીવિત રહ્યા અને એમણે ૧૪ વર્ષમાં ૧૪ કરોડ સોનામહોરો સાધર્મિક ભક્તિ માટે ખર્ચ કરી. તે નિર્ધન સાધર્મિકને ઓછામાં ઓછી ૧૦૦ સોનામહોરો આપતા હતા અને સાથે જ જેને જેટલી જરૂરત હોય એટલી પણ આપતા હતા.
એક વર્ષ પૂરું થયા પછી એક દિવસ સાધર્મિક ભક્તિની દેખ-રેખ કરવાવાળા આભડશેઠે કુમારપાળ રાજાને કહ્યું કે ‘‘હે રાજન્ ! આ વર્ષની ભક્તિનો લાભ મને આપો. હું એના પૈસા રાજ ભંડારમાંથી લેવા માંગતો નથી.’ ત્યારે કુમારપાળ રાજાએ કહ્યું ‘- ના ભાઈ ! આવું ના થઈ શકે ! પહેલાથી જ હું કૃપણ કહેવાઉં છું. અને તમને લાભ આપી દઈશ તો વધારે કૃપણ કહેવાઈશ. મને ધન ઉપર રહી મૂર્છા ઉતારવાનો અણમોલ અવસર પ્રાપ્ત થયો છે. તમે કોષાધ્યક્ષની પાસેથી તમારી એક કરોડ સોનામહોરો પાછી લઈ લો.’’
આભડશેઠે કેટલીય દલીલો કરીને એ લાભ લેવાની કોશિશ કરી. પરંતુ કુમારપાળે આભડશેઠની વિનંતીનો અસ્વીકાર કર્યો. આ પ્રમાણે ૧૪ વર્ષ સુધી કુમારપાળ રાજાએ દર વર્ષે એક કરોડ સોનામહોરોની સાધર્મિક ભક્તિ કરી. ધન્ય છે ! આવા મહાન સાધર્મિક ભક્તિ કરવાવાળા રાજાને.
87