________________
અશોક રાજા
પાટલીપુત્રના રાજા અશોકને કુણાલ નામનો પુત્ર હતો. સોતેલી માતાના ડરથી અશોક રાજાએ કુણાલને નાની ઉમરમાં જ અવન્તિ નગરી મોકલી દીધો હતો. જ્યારે કુણાલ આઠ વર્ષનો થયો ત્યારે અશોક રાજાએ કુણાલના નામે એક પત્ર લખ્યો. ‘‘હે કુમાર ! ત્વયાઽધીતવ્યમિતિ મદાજ્ઞાડચિરેણ વિધેયા ।’’ હે કુમાર ! તમારે અત્યારે અધ્યયન કરવું છે, આ મારી આજ્ઞા છે.’’ આ પ્રમાણેનો પત્ર લખીને અશોક રાજા કોઈ કાર્યમાં વ્યસ્ત થઈ ગયા. એજ સમયે કુણાલની સોતેલી માઁ ત્યાં આવી અને તેણે એ પત્ર વાંચ્યો. પત્ર વાંચીને તેણે વિચાર કર્યો કે જ્યાં સુધી આ કુમાર રહેશે ત્યાં સુધી મારા પુત્રને રાજ્ય નહીં મળે. એના માટે મારે કંઈક કરવું પડશે. અને પત્રમાં જ્યાં રાજાએ ‘અધીતવ્યં’ (અધ્યયન કરવા યોગ્ય) લખ્યું હતું. ત્યાં એને એની આંખમાં લગાવેલ કાજળથી ‘અ’ અક્ષર ઉપર એક મીંડુ લગાવી દીધુ એટલે અધીતવ્ય ના બદલે અંધીતવ્ય થઈ ગયું. એટલે તું આંધળો બનવા યોગ્ય છે. અને એણે એ પત્ર બંધ કરીને ત્યાંજ મુકી દીધો.
રાજા અશોકે એ પત્ર વાંચ્યા વિના જ અવન્તિ મોકલી દીધો. કુણાલે જ્યારે પત્ર વાંચ્યો ત્યારે એને બહુ જ દુઃખ લાગ્યું. પરંતુ તેણે પિતાની આજ્ઞાને શિરોધાર્ય કરીને એણે પોતાના જ હાથોથી ગરમ લોખંડનો સળીયો પોતાની આંખોમાં નાંખી દીધો. હવે કુણાલ આંધળો થઈ ગયો. અહો ! માત્ર એક અનુસ્વાર રૂપી માત્રા વધી જવાથી અર્થનો અનર્થ થઈ ગયો.
આ પ્રમાણે આપણે પણ સૂત્ર અશુદ્ધ ન શીખવું જોઈએ. જે માત્રા જ્યાં હોય, એનો ઉચ્ચાર પણ ત્યાં જ થવો જોઈએ જેનાથી અર્થનો અનર્થ ના થઈ જાય. સૂત્ર યાદ કરતા સમયે જ અક્ષર, પદ, માત્રા, સંપદા વગેરે બરાબર જોઈ લેવા જેનાથી સૂત્ર યાદ કરતા સમયે ભૂલ ન થાય.
માઁ-બાપને ભૂલશો નહીં
ઘરનું નામ માતૃછાયા અને પિતૃછાયા પણ એમાં માઁ બાપનો પડછાયો પણ ન પડવા દે તો એ મકાનનું નામ પત્નીછાયા રાખવું વધારે ઉચિત છે.
86
