________________
આવા વિચારોથી એમણે નિર્ણય લીધો કે આજ પછી ના હું પોતે ભણીશ અને ના બીજા કોઈને ભણાવીશ. આ પ્રમાણે ક્રોધાવિષ્ટ થયેલા આચાર્ય વસુદેવસૂરિએ બાર અહોરાત્ર મૌન રાખીને જ્ઞાન વિરાધના કરી. આલોચના કર્યા વગર જ મરીને હે રાજન્ ! આ તારો પુત્ર વરદત્ત થયો છે. આનો મોટો ભાઈ માનસરોવરમાં હંસ થયો છે. આચાર્યદેવની આ વાત સાંભળીને વરદત્તકુમારને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું અને તેણે પણ પોતાનો પૂર્વભવ દેખ્યો. રાજા અજિતસેને આચાર્ય ભગવંતને એમના પુત્રના રોગ નિવારણ કરવાનો ઉપાય પૂછયો ત્યારે આચાર્ય ભગવંતે જ્ઞાનપંચમીની જેવી વિધિ ગુણમંજરીને બતાવી હતી, એવી જ વિધિ વરદત્તને પણ બતાવી. - ગુણમંજરી અને વરદત્ત બંનેએ ભાવપૂર્વક પંચમી તપની આરાધના કરી. તપના પ્રભાવથી બંને નિરોગી અને સ્વરૂપવાન બન્યા. પ્રૌઢાવસ્થામાં જ બંનેએ સંયમ અંગીકાર કર્યો અને અનુત્તર વિમાનમાં દેવ બન્યાં. ત્યાંથી ત્રીજા ભવમાં કેવલી બનીને મોક્ષમાં જશે.
- રી ભાષrષ મુનિ છે. કોઈ આભીર (રબારી)ના પુત્રે મોટી ઉંમરમાં દીક્ષા ગ્રહણ કરી. આવશ્યક સૂત્રના યોગોદ્રહન પશ્ચાત્ ઉત્તરાધ્યયના યોગોદ્ધહનના સમયે પૂર્વે સંચિત જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો ઉદય થવાથી એમને ઉત્તરાધ્યયનના ચોથા અધ્યયનનો એક અક્ષર પણ યાદ ન થયો. બહુ મેહનત કરી પણ નિષ્ફળ ગયા. ત્યારે ગુરુદેવે એમને બે શબ્દો યાદ કરવા માટે આપ્યા - મા રુષ, મા તુષ અર્થાત્ દ્વેષ નહીં કરવો, રાગ નહીં કરવો. આ પદ એ યાદ કરવા લાગ્યા. પરંતુ એટલું પણ એમને ઠીક થી યાદ ન થયું. અને મારુષ, માનુષના બદલે માષતુષ, માતુષ યાદ કરવા લાગ્યા. આજુબાજુના છોકરાઓએ હાસ્ય અને નિંદાથી એમનું નામ જ “માસતુષ મુનિ' રાખી દીધું.
- હવે માપતુષ મુનિ લોકો માટે હાસ્યસ્પદ બની ગયા. પરંતુ એ બધા પ્રત્યે મનમા સમતાનો ભાવ રાખીને અને પોતાના પૂર્વ સંચિત કર્મોને દોષ દઈને મુનિ “માષતુષ” પદને જ યાદ કરવા લાગ્યા. આ પ્રમાણે બાર વર્ષ વીતી ગયા. પરંતુ એમણે હિંમત ના હારી અને એમને પ્રયાસ ચાલુ રાખ્યો. અને એક દિવસ એ પદને યાદ કરતા-કરતા મુનિ શુભ ધ્યાન દ્વારા ક્ષપકશ્રેણી પર આરુઢ થયા અને લોકાલોકને પ્રકાશ કરવાવાળું કેવળજ્ઞાનને પ્રાપ્ત કર્યું. માતુષ મુનિની બાર વર્ષની મેહનત રંગ લાવી. આજ સુધી આપણે એક સૂત્રની એક ગાથાને યાદ કરવામાં કેટલી મેહનત કરી છે. એ વિચારણીય છે.