________________
તેમનું શરીર અશુચિ પદાર્થોથી ન બની વિશિષ્ટ હોય છે. કેશાદિ ન હોવા છતાં પણ એમની કાયા અતિ સુંદર લાગે છે. ઉત્તર વૈક્રિય શરીર બનાવતા સમયે શૌકથી કેશાદિ પણ બનાવે છે. એમનું શરીર વૈક્રિય (ઉત્તમ) પુદ્ગલોથી બનેલું છે. વિશિષ્ટ પ્રકારની ક્રિયા કરવામાં સમર્થ હોવાથી એમનું શરીર વૈક્રિય કહેવાય છે. આ શરીર અત્યંત નિર્મળ કાંતિમય સુગંધિત શ્વાસોશ્વાસ વાળુ, મેલ, પરસેવાથી રહિત, આંખોના પલકારાથી રહિત અને જમીનથી ૪ આંગળ ઊંચુ રહે છે. દેવતાઓને કવળ આહાર હોતો નથી. માત્ર ખાવાની ઈચ્છા કરવાથી જે વસ્તુ ખાવાની ઈચ્છા થઈ હોય તે પુદ્ગલોથી તેમનું પેટ ભરાઈ જાય છે અને તે વસ્તુનો એક ઓડકાર પણ આવી જાય છે. આ કારણે તેમને નવકારશી જેવું પચ્ચકખાણ પણ ભવ-સ્વભાવથી નથી થતું.
દેવલોકમાં રાત-દિવસ હોતા નથી. છતાં પણ વિમાનો અને દેવોના શરીરના અતિતેજના કારણે હંમેશા સૂર્યથી પણ અધિક પ્રકાશ રહે છે. દેવલોકમાં વિકસેન્દ્રિયની ઉત્પત્તિ નથી થતી તથા ધૂળ આદિ પણ નથી ઉડતી, એટલે શાશ્વત પદાર્થ હંમેશા કાંતિવાળા જ રહે છે, બગડતા નથી.
દેવલોકમાં દેવીઓની ઉત્પત્તિ અને ભોગ. દેવીઓની ઉત્પત્તિ માત્ર બે દેવલોક સુધી જ છે. આ દેવીઓ બે પ્રકારની છે. ૧) પરિગૃહીતા - દેવની પરિણીતા ૨) અપરિગૃહીતા - વેશ્યા જેવી દેવી
અપરિગૃહીતા દેવીઓને દેવ ૮ માં દેવલોક સુધી લઈ જઈ શકે છે. ૮ માં દેવલોકની ઉપર દેવીઓનું ગમનાગમન થતું નથી. દેવોમાં ભોગ -
૧-૨ દેવલોક સુધી દેવ મનુષ્યની જેમ કાયાથી દેવીની સાથે ભોગ ભોગવે છે. ૩-૪ દેવલોકના દેવ, દેવીના સ્પર્શથી તૃપ્ત થઈ જાય છે. પ-૬ દેવલોકના દેવ, દેવીના રૂપને જોઈ તૃપ્ત બની જાય છે. ૭-૮ દેવલોકના દેવ, દેવીના શબ્દ સાંભળી તૃપ્ત બની જાય છે. ૯-૧૦-૧૧-૧૨ દેવલોકના દેવ મનમાં દેવીની કલ્પનાથી જ તૃપ્ત થઈ જાય છે.
એનાથી ઉપર રૈવેયક તથા અનુત્તરના દેવોને ભોગનો વિચાર પણ નથી આવતો. ઉપર - ઉપરના દેવલોકમાં ઋદ્ધિ અને આયુષ્ય અધિક-અધિક હોવા પર છતા સ્વાભાવિક રૂપથી વાસના અને ભોગનું પ્રમાણ ઓછું – ઓછું થઈ જાય છે. વાસ્તવમાં ભોગ-વિલાસનો ત્યાગ કરવાથી જ સાચા સુખનો અનુભવ થઈ શકે છે.
ઈશાન દેવલોક સુધીના દેવોનું શરીર ૭ હાથ ઊંચું હોય છે. પછી ઘટતા – ઘટતા અનુત્તર દેવોનું શરીર માત્ર ૧ હાથ જ હોય છે.