________________
સ્થાન છે. આઠમાં દેવલોક પછી ૧૩ માં રાજમાં ૯-૧૦ તથા ૧૧-૧૨ દેવલોક આમને-સામને છે. એની ઉપર ૧૪ માં રાજમાં ૯ રૈવેયક, ૫ અનુત્તર તથા સિધ્ધશીલા છે.
૯ રૈવેયક તથા પ અનુત્તરમાં કલ્પની મર્યાદા ન હોવાથી તથા બધા દેવ ઈન્દ્ર જેવા હોવાથી આ અહમિદ્ર દેવ કહેવાય છે. આ દેવ કલ્પાતીત છે. આ દેવ પરમાત્માના સમવસરણ આદિમાં પણ નથી જતા. પૂરી જિંદગી શય્યા પર પડ્યા – પડ્યા સુખ ભોગવે છે. અહીંનું સુખ અભુત હોય છે. કાયા અથવા વચનનો કોઈ વિશેષ વ્યાપાર અહીં નથી થતો. દેવોની ઉત્પત્તિ :
દેવતાઓનો ઉપપાત જન્મ થાય છે. પ્રત્યેક વિમાનમાં અલગ અલગ પ્રકારના દેવોની ઉપપાત શય્યા હોય છે. જે પ્રકારના દેવની આયુ અને ગતિ બાંધી હોય તેવા હલકાં અને ઉચ્ચ જાતિના દેવવાળી શય્યામાં જીવ ઉત્પન્ન થાય છે. અંતર્મુહૂર્ત (૪૮ મિનિટથી ઓછો સમય) માં આહાર, શરીર, ઈન્દ્રિય, શ્વાસોશ્વાસ, ભાષા અને મન આ છ પર્યાપ્તિને પૂર્ણ કરી ૧૬ વર્ષના યુવાનના સમાન શરીરવાળો બની જાય છે. તે સમયે દેવલોકમાં એમનો જન્મોત્સવ મનાવવામાં આવે છે. બધા દેવ જય-જય નંદા, જય-જય ભદ્દી કહી વધામણી આપે છે. જન્મના સમયે જેવો સુરૂપવાન શરીર હોય છે તેવો મરણાંત સમય સુધી રહે છે. બાલ વૃદ્ધાદિ અવસ્થાઓ ત્યાં નથી હોતી. હંમેશા જવાની હોય છે, માત્ર મરણના ૬ મહિના પહેલા એમના ગળાની ફૂલની માળા કરમાઈ જાય છે. જેથી મરણ નજીક જાણી આ દેવ અતિશય વિલાપ કરે છે. આ વિલાપ અતિ ભયંકર હોય છે.
બધા દેવ અવધિજ્ઞાની હોય છે. કલ્પાતીત સિવાયના બધા દેવલોકમાં પાંચ સભા હોય છે. ૧) ઉપરાત સભા :- અહીં દેવદુષ્યથી ઢાંકેલી એક શમ્યા હોય છે જેમાં દેવ ઉત્પન્ન થાય છે. ૨) અભિષેક સભા :- જન્મ બાદ આ સભામાં સુગંધિત જળથી સ્નાન કરે છે. ૩) અલંકાર સભા :- સ્નાન કરી આ સભામાં વસ્ત્રાલંકારાદિને ધારણ કરે છે. ૪) વ્યવસાય સભા :- સજ્જ થઈ આ સભામાં આવી અહીં રહેલી ધાર્મિક અને પોતાના કર્તવ્યોને બતાડતી પુસ્તકનું વાંચન કરે છે. જો કોઈ ઈન્દ્ર ઉત્પત્તિ સમયમાં મિથ્યાત્વી હોય તો પણ આ પુસ્તકોને વાંચતા સમય એમને અવશ્ય સમ્ય દર્શન થઈ જાય છે. પુસ્તકો સોનાની અને રત્નોના અક્ષરવાળી તથા શાશ્વત હોય છે. ૫) સુધર્મ સભા :- આ સભામાં સિદ્ધાયતનમાં ભગવાનની પૂજા કરાય છે.
આ પ્રકારે વિમાનના માલિક દેવ જન્મતા જ પોતાના આચારાદિની જાણકારી પ્રાપ્ત કરે છે. દેવોને કેશ, હાડકા, માંસ, નખ, રોમ, લોહી, ચરબી, ચામડી, મૂત્ર અને વિષ્ટા નથી હોતા. અર્થાત્
૩૮ )