________________
એના પછીના ત્રણ દેવલોક (૩, ૪, ૫) - ઘનવાત (ગાઢા પવન) ની ઉપર છે. એના પછીના ત્રણ દેવલોક (૬, ૭, ૮) - ઘનોદધિ અને ઘનવાત પર છે. એના પછીના બધા દેવલોક (૯, ૧૦, ૧૧, ૧૨) - આકાશમાં અદ્ધર છે. '
કલ્પોપપન્ન :- જે દેવલોકમાં કલ્પ અર્થાત્ આચારની મર્યાદા, સ્વામી-સેવક આદિ ભાવ છે, તે કલ્પોપપન્ન કહેવાય છે. ભવનપતિ, વ્યંતર, જ્યોતિષ અને ૧૨ વૈમાનિક દેવલોક સુધી કલ્પની મર્યાદા હોવાથી આ બધા દેવલોક કલ્પોપપન્ન છે. શેષ દેવલોક કલ્પાતીત કહેવાય છે. કલ્પની મર્યાદાના આધાર પર કલ્પના દશ પ્રકાર છે. (૧) ઈન્દ્ર - દેવલોકના સ્વામી (૨) સામાનિક - સ્વામી નહીં હોવા પર પણ ઈન્દ્ર જેવી ઋદ્ધિવાળા દેવ (૩) ત્રાયન્ટિંશત્ - ગુરૂ સ્થાનિક દેવ (૪) પારિષદ્ય - ઈન્દ્રસભાના સભાસદ (૫) આત્મરક્ષક - અંગરક્ષક દેવ
૧૪ રાજલોક (૬) લોકપાલ - કોટવાલની સમાન ચોરથી રક્ષા
કરવાવાળા દેવ (૭) અનીકાધિપતિ – સેનાપતિ દેવા (૮) પ્રકીર્ણક - પ્રજા જેવા દેવ (૯) આભિયોગિક - નોકર જેવા દેવ (૧૦) કિલ્બિષિક - ચંડાલ જેવા દેવ
આમાંથી વ્યંતર અને જ્યોતિષ દેવમાં લોકપાલ, અને ત્રાન્ઝિશત્ જાતિના દેવ નથી હોતા. ૧૪ રાજલોકના ચિત્રાનુસાર:
આમાં નીચેના લોકાંતથી ઉપર તરફના ૯ માં રાજમાં ૧-૨ દેવલોક આમને-સામને છે તથા તેમની નીચે પ્રથમ કિલ્બિષિક છે. ૧૦માં રાજમાં ૩-૪ દેવલોક આમને-સામને છે તથા ત્રીજા દેવલોકની નીચે બીજો કિલ્બિષિક છે. એની ઉપર ૧૧ માં રાજમાં પ-૬ દેવલોક તથા ૧૨ માં રાજલોકમાં ૭-૮ દેવલોક ઉપર-નીચે છે તથા છઠ્ઠા દેવલોકની નીચે ત્રીજો કિલ્બિષિક છે, અને પાંચમાં દેવલોકની પાસે ૯ લોકાંતિક દેવોના
