________________
- ૧૭
ગ્રન્થનો સંબંધ અને મહસેનનપ વર્ણન પરિવરેલે, (રાજાપો ઘણા હાથીઓને સ્વામી), એ તું તે તે સ્થાને (સ્વેચ્છાએ) વિચરતું હતું, ત્યારે તને હાથીના માંસની ઇચ્છાવાળા યુવાન ભિલોએ જે, (૨૦૫ –૨૦૬) તેથી તેઓએ “સાંકળના બંધન બાંધવા” વગેરે ઉપાથી અને બાણના પ્રહારથી તારા પરિવારભૂત સઘળા હાથીઓના સમુહને નાશ કર્યો. (૨૭) તે તે અપ્રમત્તપણાથી અને ગતિની (નાસવાની) કુશળતાથી તેના ઉપાયરૂપ પીડાઓને દૂરથી ત્યાગ કરીને તેથી બચીને), ઘણા કાળ સુધી તારી રક્ષા કરી. (૨૦૮) પણ તે પછી અન્ય કોઈ દિવસે તેઓએ તને પકડવા માટે સરોવરમાં-પાણીમાં ઉતરવાના આરે ખાડે છેદીને ઉપર ઘાસ વગેરે નાંખીને તે ખાડાને ઢાંકે અને તેના ઉપર એવી રીતે ધૂળ નાંખી, કે જેથી તે (ખાડો) ભૂમિ જે થયે. તે પછી વૃક્ષોની ઘટામાં છૂપાઈને તેઓ તને જોતા રહ્યા. (૨૦૯-ર૧૦) તું પણ તેઓને (નહિ દેખવાથી), નિઃશંક મનવાળો, પૂર્વની જેમ પાણી પીવા આવતે, વિવશ (અસ્વાધીન) અંગવાળો “ધસ” દઈને તે ખાડામાં પડ્યો. (૨૧૧) (તે પછી) અરે! તે અતિપંડિત છે, ચિરજીવિત છે, હવે કયાં જઈશ? –એમ કેલાહલ કરતા તે યુવાન ભિલે ત્યાં આવ્યા. (૨૧૨) અને તેઓએ નિર્દય રીતે (તારા) કુંભસ્થળને ચીરીને તેમાંથી મોટાં મોતીઓને અને જીવતાં જ તારા દાંતને પણ (કાઠી) લીધા. (૨૧૩) તે પછી આકરી વેદનારૂપ પ્રબળ અગ્નિની જવાળાઓના સમુહથી તપેલે તું એક ક્ષણ જીવીને તુ મરણ પામે. (૨૧૪) ત્યાંથી ગંગા નદીના પ્રદેશમાં હરિણરૂપે ઉત્પન્ન થયે, ત્યાં પણ બાળ એવા તને તારા યૂથના નાયક (હરિણે) મારી નાંખે. (૨૧૫) ત્યાંથી મગધ દેશમાં શાલિ નામના ગામમાં મદત્ત નામના બ્રાહ્મણને તું બંધુદત્ત નામે પુત્ર થયો. (૨૧૬) અને બ્રાહ્મણને એગ્ય ( કલાકલા ૫= ) વિદ્યાઓને તું મા, (તેથી) અને યરાની વિધિમાં પરમ ચતુરપણાથી તું “ચતુર” એવી પ્રસિદ્ધિને પામે. (૨૧૭) (તેથી લકે)
જ્યાં કોઈ પણ સ્થળે સ્વર્ગ માટે અથવા રેગશાંતિ માટે ય કરતા તેમાં તેને પહેલો લઈ જતા. (૨૧૮) (તું પણ) યજ્ઞના વિધિને સમજાવે, વિવિધ પાપસ્થાનોમાં પ્રવૃત્તિ કરે અને પરલેકના ભયની અવગણના કરીને પિતાને હાથે બકરાઓને (અગ્નિમાં) હમે. (૨૧૯) એ પ્રમાણે દિવસે જતાં એક અવસરે રાજાએ મેટો અશ્વમેધ નામનો મહાયજ્ઞ આર. (૨૨૦) તેમાં રાજાએ તને બોલાવ્યા અને પરમ ભક્તિથી સત્કાર કર્યો. યજ્ઞ માટે લક્ષણવંતા ઘડાઓને એકઠા કર્યા. (૨૧) તે ઘડાઓને તે વેદશાશ્વપ્રસિદ્ધ વિધિથી અભિમંચ્યા. એટલામાં તેવા યજ્ઞવિધિને જોતાં, એક ઘેડાના વછેરાને “કયાંક આવું જોયું છે –એમ “હા-અપેહ કરતાં” જાતિસ્મરણજ્ઞાન થયું. (૨૨૨-૨૨૩) અને તે જ્ઞાનથી તેણે જોયું (જાયું) કે–પૂર્વભવે યજ્ઞવિધિમાં વિચક્ષણ થયેલા મેં ભયથી કંપતા ઘણું પશુઓ વગેરેને (યજ્ઞમાં) હણ્યા. (૨૨૪) આ (પુર્વભવનો) વ્યતિકર જાણીને ભયથી આ એવા તેણે ચિંતવ્યું કે–અહો ! મનુષ્ય ધર્મના બહાને પણ પાપને કેવી રીતે ભેગું કરે છે? (૨૨૫) ભેળાઓને તેઓ કહે છે કે-“યજ્ઞમાં મારેલા સ્વર્ગમાં જાય છે અને અગ્નિમાં હેમવાથી દેવે તૃપ્ત થાય છે.” (૨૨૬) તે પાપીઓ આ નથી સમજતા કે