________________
ગ્રંથના સંબંધ અને મહુસેનનૃપ વર્ણન
૧૧
( રાજા ) યથેચ્છ ક્રીડા કરે છે. (૧૦૫ થી ૧૦૮) (તે કેવી ક્રીડા કરે છે ? તે કહે છે– ) કોઈવાર પછડાતા શ્રેષ્ઠ ઝાંઝરના કેમળ ગુજનવાળું, વળી નાચ કરતાં ઉછળતા (વિસ ́ ુલ=) મોટા દેદ્દીપ્યમાન હારથી શે।ભતી નટીની ડોકવાળું, ( નટીનાં ) નિમળ હાર અને લાંબા કંઢારાના તૂટતા દોરાવાળું, એવું વિચિત્ર ( વિવિધ પ્રકારનુ`) નટીઓનું નાટક જુએ છે. (૧૦૯) કાઈ વાર હાથની આંગળીઓથી અંકુશ પકડીને અત્યંત રાષવાળા, દુષ્ટ, મદે।ન્મત્ત હાથીના સ્કંધ ઉપર બેસીને લાંબા પંથવાળા વનોમાં લીલાપૂર્વક ક્રીડા કરીને, મનુષ્યાના આગ્રહને ( ઈચ્છાને ) તેાડવામાં કાયર, એવા તે ( રાજા ) પાતાના મહેલમાં પાછે ફરે છે. (૧૧૦) કોઈ દિન મદનું પાન કરતા ઘણા ભમરાઓથી ભૂષિત, અર્થાત્ મદ ઝરતા એવા હાથીઓના સમુહને, તેા કોઈ દિન અતિ વેગવાળા ઘેાડાઓનાં ( વલ્ગન ) દાડ–નાચને જુએ ( છે; કોઈ વાર શ્રેષ્ઠ, સુંવાળા કાષ્ટથી ખનાવેલા, સુંદર રથના સમુહને, તે કોઈ દિન પ્રકૃષ્ટપણે ( સ્વ આશય= ) રાજાના ભાવને ( લદ્ઘ ) જાણનારા, એવા મહા સુભટોને જીએ છે. ( અર્થાત્ ચારેય પ્રકારના સૈન્ય સાથે ક્રીડા કરે છે. ) (૧૧૧) એ રીતે રાજ્યધને સાચવવા છતાં તે રાજા નિરંતર આત્મધર્મ ને ઉદ્દેશીને પુણ્ય-પાપ-મધ-માક્ષ વગેરે તત્ત્વને સમજાવનારી યુક્તિઓવાળુ, અનેક ભાંગાથી યુક્ત (વિવિધ ભાંગાને જણાવનારુ'), સંસારના સ્વરૂપને સૂચવનારું અને સઘળા દોષોના નાશ કરનારું, એવું આગમ, તેના અમાં દત્તચિત્ત (એકાગ્ર અને નવા નવા ભાવેાને જાણવાથી ) આશ્ચય પામતે સાંભળે છે. (૧૧૨)
એ રીતે પૂર્વભવાપાર્જિત મોટા પુણ્યના સમુહથી (સ) વાંછાને પૂર્ણ કરતાં તે રાજાના દિવસે વિવિધ ક્રીડાથી પસાર થાય છે. (૧૧૩) (તે રાજા ) અન્ય કોઈ દિવસે સભામાં બેઠેલા છે, તેની જમણી–ડાખી બન્ને બાજુ યુવતીસ્ત્રીએદ્વારા ઉજવલ ચામરી વિંઝાય છે. દૂર દેશથી આવેલા સામત રાજાઓના સમુહો ચરણકમળમાં નમી રહ્યા છે અને પતે અન્યાન્ય સેવકો ઉપર ધીમી ( મીઠી ) દૃષ્ટિને ફેંકી ( ફેરવી ) રહ્યો છે.
તે પ્રસંગે ક ંપતા શરીરવાળા, માથે સફેદ વાળવાળા અને તેથી જાણે ઘડપણને ગુપ્તચર (જાસુસ) હાય તેવા, કંચુકી શીઘ્ર તેની પાસે આવીને ખેલ્યા કે (૧૧૪ થી ૧૧૬) આદરપૂર્વક આવેલી સ્ત્રીઓના મુખરૂપી કમળાને વિકસિત ( પ્રસન્ન કરવામાં ચંદ્રતુલ્ય ( અર્થાત્ દČન માટે આવેલી સ્ત્રીઓના મુખકમળને આનંદ આપતા ), સુખરૂપી વેલડીઓના મૂળસરખા ( સુખદાયક), ક્રીડાથી શાલતી ભુજાએથી (પરિસત્ત=) અતિ સમ` અને સ` સ'પત્તિયુક્ત, એવા હે દેવ ! કમળના પત્ર જેવાં લાખાં નેત્રવાળી લક્ષ્મીથી આપના જય થાઓ ! જય થાઓ ! (આપ લક્ષ્મીવંત અનેા !) (૧૧૭)
એમ સ્તુતિપૂર્વક આશીર્વાદ આપીને કહ્યું કે–લા શત્રુઓને પરાભવ કરનારા ઠે સ્વામિન ! અમારી વિનતિ છે કે—અન્ય પુરુષોથી ચાકી કરવામાં જાગ્રત અને સ દિશાઓમાં જોતાં, એવા અમે અંતઃપુરમાં હાવા છતાં, જજંગલી હાથીના જેવા, રોકી