________________
to
શ્રી સંવેગ રંગશાળા ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર પહેલું ગુણથી પ્રજાને આનંદ આપે છે.) (૫) તેની યુદ્ધસામગ્રીનું વર્ણન કરે છે કે-જેની વિજય(યુદ્ધ)યાત્રામાં સમુદ્રના ફેણના સમુહ જેવા ઉજવલ ઇરાના વિસ્તારથી ઢંકાઈ ગયેલું દિશાચક્ર ( ઉજવલ થવાથી ) જાણે અટ્ટહાસ કરતું (આનંદથી હસતુ) હેાય તેવું શેભે છે. (૯૬) શત્રુઓને તે તેણે સુસાધુની જેમ રાજ્યની મૂછ છોડાવી દીધી છે, વિષયસુખને ત્યાગ કરાવે છે અને ભિક્ષાવૃત્તિથી જીવનારા કર્યા છે, તેથી જાણે તે તેમને ધર્મગુરુ બન્યું હોય તે છે. (૭) તે રાજા જ્યારે યુદ્ધમાં હાથમાં પકડેલી તલવાર વિકે છે, ત્યારે તેમાંથી ઉછળતી નીલકાન્તિની છટાથી ઉદ્ભટ તેને હાથ જાણે ધૂમકેતુ-તારે ઉગ્યે હોય તેવું દેખાય છે. (૯૮) બુદ્ધિને પ્રકર્ષ તે મહાત્માને એવે છે કે-એવું કંઈ નથી કે જેને તે ન જાણે (સમજે), છતાં નિર્દાક્ષિણ્યતા અને ખલપણાને તે જાણ પણ નથી. (અર્થાત્ બુદ્ધિ સમ્યગુ હોવાથી એ દેશે તેનામાં નથી.) (૯) અત્યંત ઘોડા-હાથીઓવાળે (વિરોધપક્ષે અત્યન્ત મરેલા હાથીઓવાળે પણ) તે ઘણા શ્રેષ્ઠ હાથીઓથી પરિવરેલે છે અને ઘણું પણ (પત્તી=) એટલે પાયદળ (પદાતિ સૈન્ય) વાળો, ( વિરોધપક્ષે ઘણી વિપત્તિવાળો, છતાં) પણ તે રાજા સુખીઓ છે, તે મોટું આશ્ચર્ય છે. (એમ આ ગાથામાં શબ્દથી વિધાલંકાર જણાવ્યો છે.) (૧૦૦)
તે રાજામાં એક જ દેશ છે કે–પિતે સદ્ગુણોને ભંડાર હોવા છતાં, તેણે સર્વ શિષ્ટ પુરુષને હાથ વિનાના, વસ્ત્ર વિનાના અને (અનાસાદડ )નાક વિનાના કરી દીધા છે. (અહીં વિધાભાસ અલંકાર છે, તેને ટાળવા માટે કર=દાણ વિનાના, વસણ=વ્યસન વિનાના અને બીજા પ્રત્યે આશા કે શિક્ષા નહિ કરનારા, એ અર્થ ઘટાવ.) (૧૦૧) (તે રાજાને રાણુ કેવી છે તે કહે છે-) શરચંદ્રને પણ જીતે તેવી મુખચંદ્રની કાતિવાળી, (નિમેર=) અમર્યાદિત (ઘણું) રૂપથી અને સુશોભિત સુંદર શણગારથી લક્ષ્મીદેવી સરખી (અથવા ભાવાળી), ઉત્તમ કુળમાં જન્મેલી, ઉત્તમ શીલથી અલંકૃત, પતિના (પ્રણયક)નેહને (વિત્ર) વિશેષતયા (ગત) પામેલી-હાલી, પતિભક્તા, સદ્ગુણોમાં આસક્ત, એવી કનકવતી નામની ભાર્યા છે. (૧૦૨-૧૦૩) તેને સઘળી કળાની કુશળતાથી યુક્ત, રૂપવાન, ગુણને ભંડાર, સૌમ્ય વગેરે ગુણવાળે, જાણે રાજાનું બીજું રૂપ હોય તે જયસેન નામને પુત્ર છે. (૧૦૪) તે રાજાને સુવિશુદ્ધ બુદ્ધિના પ્રકર્ષથી સંશયવાળા સર્વ પદાર્થોને નિશ્ચય કરનારા (સંશને દૂર કરનારા) તથા નયગર્ભિત મહા અર્થવાળા પ્રશસ્ત શાસ્ત્રના ચિંતનમાં ઉઘત, સંધિ, વિગ્રહ, યાન, આસન વગેરે છે ગુણામાં એકાગ્ર (સ્થિર ) ચિત્તવાળા અને પિતાના સ્વામિનું કાર્ય સિદ્ધ કરવામાં જીવનને બહુમત (સફળ) માનનારા, એવા સ્વામિભક્ત (વફાદાર ) અને ગાઢ બનેલા પ્રેમથી પરસ્પર જુદા નહિ પડનારા (ગાઢ અનુરાગી), ઉત્તમ કવિઓની જેમ અપૂર્વ (નવા નવા) અર્થની વિચારણા કરવામાં અતૂટ વાંછાવાળા અને સર્વત્ર પ્રસિદ્ધ યશવાળા, એવા ધનંજય, જય, સુબંધુ, વગેરે મંત્રીઓ (છે તેમના) ઉપર રાજ્યની જવાબદારી મૂકીને