________________
શ્રી સંવેગ રંગશાળા ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર પહેલું પ્રગટે, ) (૫૦) દીર્ઘકાળ સુધી તપ તપ્યા, ચારિત્ર પાળ્યું અને બહુ શ્રુતજ્ઞાનને પણ ભણ્યા, છતાં જે સંવેગરસ ન પ્રગટે, તે તે સર્વ ફેતરાને ખાંડવાની જેમ (નિષ્ફળ) જાણવું. (૫૧) કારણ કે-હૃદયમાં (અથવા પાઠાન્તરે) સમગ્ર દિવસમાં એક ક્ષણ પણ સંવેગરસ ન પ્રગટે, તે તે નિષ્ફળ બાહ્ય ક્રિયાના કષ્ટનું શું ફળ મળ્યું? (૫૨) પખવાડિયામાં, મહિનામાં, છ માસમાં કે વર્ષને અંતે પણ જેને સંવેગરસ ન પ્રગટે, તે આત્માને દુર્ભવ્ય કે અભવ્ય જાણ. (૫૩) જેમ રૂપ( સૌંદર્ય)માં ચક્ષુ, (પતિ-પત્ની, માતા-પુત્ર, ગુરુ-શિષ્ય આદિ યુગલરૂપ) મિથુનમાં (પરસ્પર) હિતબુદ્ધિ અને રસોઈમાં લૂણ એ સારભૂત છે, તેમ પરલોકના વિધાન સહિત)માં સંગરસને સ્પર્શ સારભૂત છે. (૫૪) સંવેગના જ્ઞાતાઓએ (અનુભવીઓએ) “ભવને તીવ્ર ભય અથવા મેક્ષની તીવ્ર અભિલાષા તેને સંવેગ કહ્યો છે. (૫૫)
ગ્રંથ રચવાનો હેતુ અને ગ્રંથનો મહિમા –માટે માત્ર સંવેગની વૃદ્ધિ માટે જ નહિ, પણ કર્મરૂપી રેગથી રીબાતા ભવ્ય ને અને મારા આત્માને પણ (નરેગી બનાવવા માટે) લાંબા સમયથી સાંભળેલા ગુરુરૂપી વૈદ્યના ઉપદેશમાંથી વચનરૂપી દ્રવ્ય એકઠાં કરીને ભાવ આરોગ્યના હેતુભૂત આ અજરામર કરનારું, એવું આરાધનારૂપી રસાયણ (શાસ્ત્ર) કરવાનું મેં આરંભ્ય છે. (૫૬-૫૭) આ આરાધના(સવેગ રંગશાળા) રૂપી ચંદ્રના કિરણેની નીચે રહેલા દિવ્ય કાન્તિ(જ્ઞાન)વાળા ( આરાધક) જીવરૂપી ચન્દ્રકાન્ત મણિમાંથી પાપરૂપી પાણી પ્રતિક્ષણ ઝરે છે. (અર્થાત્ આ સંવેગ રંગશાળામાં કહેલી આરાધના કરનારના પાપે પ્રતિક્ષણ નાશ પામે છે.) (૫૮) જેમ કતક ફળ (નું ચૂર્ણ) જળને નિર્મળ કરે છે, તેમ જેને સાર સંવેગ છે, એવી આ સંવેગ રંગશાળા, તેને વાંચનારા, શ્રવણ કરનારા અને ભાવિત કરનારાના, કલુષિત મનને પણ નિર્મળ (શાન્ત) કરશે. (૫૯)
ગ્રંથનો મહિમા :-(હવે આ ગ્રંથને વેશ્યાની અને સાધુઓને વિલાસીની ઉપમાથી ઘટાવે છે કે-) આ કારણે જ જેમાં પદે લલિત (અલંકારી) છે (વેશ્યાપક્ષમાં પદ-ચરણ અલંકૃત છે) તથા જે સરળ, કમળ અને શુભ અર્થથી શોભન (વેડ્યાપક્ષે સરળ, કમળ અને સુંદર હાથથી શેભન) છે, અખંડ એવાં (કાવ્યનાં) લક્ષણોથી શ્રેષ્ઠ (વેશ્યાપક્ષે અખંડ શરીરના લક્ષણેથી શ્રેષ્ઠ) છે, સુંદર શબ્દોરૂપી રત્નથી ઉજ્વલ (દેદીપ્યમાન) કાયા(સ્વરૂપ)વાળી (વેશ્યાપક્ષે ઉત્તમ વર્ણ અને રત્નો( અલંકાર)થી ઉજ્વલા શરીરવાળી), કાનને સુખ આપનારા કલ્યાણકારી શબ્દવાળી (શ્રેતાને આનંદ આપનારી), (વેડ્યાપક્ષે કાનને પ્રિય લાગે તેવી ભાષાભાળી) (કાવ્યના) વિવિધ અલંકારેથી શોભતા સમગ્ર શરીર(વર્ણન)વાળી (વેશ્યાપક્ષે વિવિધ આભરણેથી ભૂષિત શરીરવાળી), વળી ઉછળતા પ્રશાન્ત રસ (સમરસ)વાળી, વેશ્યાપક્ષે અપ્રશાન્ત રસ ઉન્માદવાળી), તથા વિશેષતયા પરલેકના વિષયને (મુખને) આપનારી, (વેશ્યાપક્ષે (પર= અન્ય લોકોને વિષયસુખ આપનારી), વળી બહુભાવ (બહુમાન) પ્રગટાવવા દ્વારા અન્ય (વાચક-શ્રેતાદિ)ને શ્રેષ્ઠ આનંદ ઉપજાવનારી, (વેશ્યાપક્ષે બહુભાવ (હાવભાવ) દ્વારા પરપુરુષને (પર