________________
સૌરાષ્ટ્રમાં જામનગર પાસે બગસરા ગામમાં વિ. સં. ૧૯૪૯માં થયો હતે જ તે પુણ્યપુરુષના પિતા શેઠ શ્રી કસ્તુરચંદ અને માતા સંતકબાઈ હતાં. તેઓને એક ત્રિભુવનદાસ નામે નાના ભાઈ હતા અને રંભાબેન નામે મોટાં બહેન આજે પણ જામનગરમાં શેઠ કુટુંબમાં શ્રી મગનલાલ મલકચંદનાં ધર્મ પત્ની તરીકે વિદ્યમાન છે. માતા-પિતાએ આપેલું તેનું નામ હેમચંદ્ર હતું. સૃષ્ટિના નિયમ પ્રમાણે હેમચંદ્રની ઉમ્મર સાથે બુદ્ધિ વગેરે ગુણો પણ વધતા રહ્યા. 5 વયે માતા-પિતા સાથે રહી જામનગરમુંબાઈ વગેરે સ્થળોમાં વિદ્યાભ્યાસ શરુ કર્યો અને બાર વર્ષની વય થતાં તે પિતાજી પરલોક સિધાવ્યા.
જીવન ઉપર અણધાર્યું આક્રમણ કરનાર કાળે કોની આશાઓના ચૂરા નથી ક? એની વિકરાળ ફાળમાંથી કોણ બચ્યું છે? સર્વની આશાઓ અધૂરી રહી ગઈ અને કુટુંબને આધાર તૂટી ગયે. - સંતકબાઈ કુલીન, સાત્વિક અને સુશીલ હતાં. તેમણે વૈધવ્યને ભારે આંચકો અનુભવે, છતાં આ અનુભવે તેમને પિતાના અને સંતાનોના ભાવિ જીવન માટે માર્ગ આપે, અસાર સંસારથી ઊગરી જવા માટે નિશ્ચય કર્યો અને સંતાનોને પણ એ જ તાલીમ આપી ઉછેર્યા. ક્રમશઃ ત્રણેય સંતાને સ્વાશ્રયી બન્યાં, પણ સંયમ માટે ઉત્સાહી ન થયાં.
સંસાર અસાર પણ છે અને યોગ્ય આત્મા માટે બધપ્રદ તથા ઔષધની જેમ ઉપયોગી પણ છે. આગામોમાંથી મળે તેથી પણ અધિક બેધ સંસારને અનુભવ દ્વારા થાય છે. સંતોકબેનનો વૈરાગ્ય આ અનુભવથી દઢ થયે અને પુત્રના પ્રેમને તજીને, વિ સં. ૧૯૬૪ માં દીક્ષા લઈને તેઓ પૂજ્યપાદ સંઘસ્થવિર, શમમૂતિ, દીર્ઘ તપસ્વી, સ્વ. આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજયસિદ્ધિસૂરીશ્વર (તે કાળે પંન્યાસજી) નાં આઝાવતી પ્રવતિની સાધ્વીજી શ્રી ચંદનબ્રીજનાં શિષ્યા સુશીલ સાધ્વીજી શ્રી સુભદ્રાશ્રીજીના શિષ્યા સા. શ્રી સરસ્વતીશ્રી થયાં. તેમની દીક્ષા રાજનગરથાં થઈ હતી અને ઘણા ઉત્તમ આત્માઓએ તેમની દીક્ષામાં તન-મન-ધનને સહકાર આપી લાભ લીધે હતે.
હેમચંદ્રની દીક્ષા-ત્રણેય સંતાનને ઉછેર તે વિધિપૂર્વક વૈરાગ્ય પિષક થયે હતે અને કુલીનતા પણ હતી, એથી માતાની આશા નિષ્ફળ થવાનું દુઃખ હેમચંદ્રને લાગ્યું. વર્ષ—બે વર્ષ ગયાં, પોતાના ભાવિ જીવનની જવાબદારી અંગે ચિંતા પ્રગટી અને રંભાબેનનાં લગ્ન પછી માતાસાધ્વીને વંદન કરવા તે મહેસાણા ગયા, વંદન કરી
* અમદાવાદ- જેન વિદ્યાશાળામાં તેઓની એક પ્રતિકૃતિ નીચે “જન્મ સં. ૧૫૧-અષાઢ વદ ૦))-જામનગર” લખેલું છે અને તેઓનાં બહેન જામનગરમાં વિદ્યમાન છે, તેઓને પૂછતાં “જન્મ વિ. સં. ૧૯૫માં થયેલું છે એમ જણાવ્યું છે,