Page Text
________________
પૈશુન્યના ગુણદોષ વિષે સુબંધુમંત્રી અને ચાણકયને પ્રબંધ
૩૫૫ દેષથી સુબંધું મંત્રી કષ્ટને પામ્યા અને તેના ઉપર પશુન્ય નહિ કરવાથી ચાણકય સદ્ગતિને પામ્યા. (૬૩૪૦) તે આ પ્રમાણે
પૈશુન્ય કરવા-નહિ કરવાના દોષ-ગુણ વિષે સુબંધુ મંત્રી અને ચાણકયને પ્રબંધ-પાટલીપુત્ર નગરમાં મૌર્યવંશમાં જન્મેલા બિંદુસાર નામે રાજા હતો અને તેને ચાણકય નામનો ઉત્તમ મંત્રી હતા. (૬૩૪૧) તે શ્રી જિનધર્મમાં રક્ત ચિત્તવાળો, “ ત્પાતિકી” વગેરે બુદ્ધિથી યુક્ત અને શાસનપ્રભાવનામાં ઉદ્યમી દિવસો પસાર કરે છે. (૬૩૪૨) એકદા પૂર્વે રાજ્યભ્રષ્ટ કરેલા નંદરાજાના સુબંધુ નામના મંત્રીએ (પૂર્વવેરથી) ચાણકયના છિદ્રને (દેવને) પામીને રાજાને આ પ્રમાણે કહ્યું કે-(૬૩૪૩) હે દેવ! જે કે તમે મને પ્રસન્ન કે ખિન્ન નજરથી પણ જોતા નથી, તે પણ તમને અમારે હિતકર જ કહેવું જોઈએ. (૬૩૪૪) ચાણકય મંત્રીએ તમારી માતાને પેટ ચીરીને મારી નાખી હતી, તો એથી બીજે (મે= ) તમારો વૈરી કે છે ? (૬૩૪૫) એમ સાંભળીને ગુસ્સે થએલા રાજાએ પિતાની ધાવમાતાને પૂછયું તે તેણીએ પણ તેમ કહ્યું, . પણ મૂળથી તેનું કારણ ન કહ્યું. (૬૩૪૬) (પછી) પ્રસંગે ચાણકય આવ્યા અને રાજા પણ તેને જોઈને તૂત લલાટે ભ્રકુટી ચઢાવીને વિમુખ થયો. (૬૩૪૭) (ત્યારે) અહાહા! આ રાજા (હ) (ગયજીએ=) આચાર (મર્યાદા) ભ્રષ્ટ હોઉં તેમ મારો પરાભવ કેમ કરે છે? –એમ વિચારીને ચાણક્ય પિતાના ઘેર ગયો. (૬૩૪૮) પછી ઘરનું ધન, પુત્ર, પ્રપૌત્ર વગેરે સ્વજનેને આપીને નિપુણ બુદ્ધિથી (તેણે) વિચાર્યું કે-મારા (મંત્રી) પદની ઈચ્છાથી કેઈપણ ચાડિયાએ આ રાજાને આ પ્રમાણે પ્રકુપિત કર્યો જણાય છે. તેથી હું તેવું કરું, કે જેથી તે ચિરકાળ દુઃખથી પીડાતે જીવે. (૬૩૪૯-૫૦) તેથી તેણે શ્રેષ્ઠ સુગંધની મનહર મેળવીને પ્રગથી ચૂર્ણોમાં વાસિત કર્યા, દાભડામાં ભર્યા (એક વાસપુટી તૈયાર કરીને દાભડામાં મૂકી) તથા ભેજપત્રમાં આ પ્રમાણે લખ્યું કે-(૬૩પ૧) જે આ ઉત્તમ ચૂર્ણને સુંઘીને ઇન્દ્રિઓને અનુકૂળ વિષયોને ભોગવશે, તે યમમંદિરે જશે અને જે શ્રેષ્ઠ વસ્ત્રોને, આભારણોને, વિલેપ વગેરેને, તળાઈઓને, દિવ્ય પુને (ભગવશે) તથા સ્નાન શૃંગારને પણ કરશે, તે પણ શીઘ મરશે.” (૬૩૫૨-૫૩) એમ ચૂર્ણોના રવરૂપને જણાવનારા ભેજપત્રને પણ તે ચૂર્ણમાં મૂકી તે દામડાને પેટમાં મૂકો. (૫૪) તે પેટીને પણ મજબૂત ખીલીઓથી સખ્ત જડીને મુખ્ય ઓરડામાં તેનાં કમાડોને તાળું મારીને મજબૂત (બંધ) કરીને મૂકી. (૬૩૫૫) પછી સ્વજનોને ખમાવીને, તેઓને) જૈન ધર્મમાં જેડીને તેણે અરણ્યમાં (પાઠાં. ગેલિક) ગોકુળ સ્થાને ગોબરમાં) ઈગિની અનશનને સ્વીકાર્યું. (૬૩૫૬) પછી આના મૂળ રહસ્યને જાણીને ધાવમાતાએ રાજાને કહ્યું કે-પિતાથી પણ અતિપૂજ્ય ચાણકયનો પરાભવ કેમ કર્યો ? (૬૩૫૭) રાજાએ કહ્યું કે-એ મારી માતાનો ઘાતક છે. તે પછી તેણીએ કહ્યું કે-જે તારી માતાને એણે મારી ન હોત, તો તું પણ ન હોત ! (૬૩૫૮) કારણ કેતું જ્યારે ગર્ભમાં હતો, ત્યારે તારા પિતાનો વિષમિશ્રિત ભજનનો કળીઓ
| SR No. | 006043 |
| Book Title | Samveg Rangshala Mahagranth Gujarati Anuwad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhadrankarsuri |
| Publisher | Mahavir Jain S M P Sangh |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 636 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 20 MB |