Samveg Rangshala Mahagranth Gujarati Anuwad

SR No.: 006043
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhadrankarsuri
Publisher: Mahavir Jain S M P Sangh
Publication Year: 1987
Total Pages: 636
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 20 MB

Page 41

- ટેક્ષ
ગ્રન્થમાં કહેલા સંવેગગુણનું સ્વરૂપ અને મહિમા.
મહામંગળસ્વરૂપ જે સંવેગગુણને આ વિશાળકાય ગ્રન્થમાં ગ્રન્થકારમહર્ષિએ વર્ણવ્યા છે, તેનું સ્વરૂપ પૂર્વમહર્ષિએના શબ્દોમાં તેઓશ્રી જણાવે છે કે
___ एसा पुण सवेगो, संवेगपरायणेहि परिकहिओ ।
परम भवभीरुत्त', अहवा. मोक्खाभिकखितं ।। અર્થા-સંવેગમાં પરાયણ એવા મહર્ષિઓએ અત્યંત ભવભરૂતાને અથવા મોક્ષની અભિકાંક્ષાને (આ) સવેગ કહ્યો છે.
અનાદિકાળથી જીવાત્મા જે પરમાત્માતુલ્ય છે, તેની સાથે ભયંકર-દ્રોહી એવો મેહ પિતાના કુટુંબ સહિત રહે છે અને પરાયા ઘરમાં વાસ કરીને તે રહેલે તે માલિક બનીને આત્માને વિવિધ રીતે પડે છે. એથી આગળ વધીને કહીએ કે તે આત્મા પોતે જ મોહમાં મૂઢ થઈને તેને પિષે છે અને પિતાની સંપત્તિ લૂંટાવે છે. તત્વથી આ જ સંસાર છે, બાહ્ય સંયોગ-વિયેગાદિ સંસાર એ આત્માએ કરેલું પોતાનું સર્જન છે. પણ મૂઢ આત્મા તેને સમજાતું નથી, તેથી ચારેય ગતિમાં અતિ આકરી પીડાઓ વેઠે છે.
તે પરિસ્થિતિમાં જ્યારે જીવાત્મા સભાન બને છે, ત્યારે સંસારથી અર્થાત્ મહથી ભયભીત બને છે અથવા મેહથી છૂટવા ઈચ્છે છે. તે ભયને અથવા છૂટવાની તેની ઈચ્છાને સંવેગ કહેવાય છે.
આ સંવેગ વિના જીવાત્મા કદાપિ સાચા સુખને પામી શકવાને નથી, જ્ઞાનીભગવંતે કહે છે કે ઘણે કાળ તપશ્ચર્યા કરે, ચારિત્રને પાળે અને ઘણું પણ ભણે, છતાં જો તમે સવેગ પામ્યા નથી, તે તે સર્વ ઊતરાંને ખાંડવા તુલ્ય છે. તથા આખા દિવસમાં જે ક્ષણ પણ સંવેગરસ પ્રગટે નહિ, તે આ બાહા કાયકષ્ટરૂપ ક્રિયાઓથી શુ કમાયા? વધારે શું કહીએ ? પખવાડિયાને અંતે, મહિનાને અંતે, છ મહિને કે વરસને અંતે પણ જેને સંવેગસ પ્રગટે નહિ, તેને અભવ્ય અથવા દુર્ભાગ્ય જાણુ.
અર્થાત્ સંગ વિનાનું દીર્ઘ આયુષ્ય કે વિવિધ સુખસંપત્તિ, સઘળુંય તત્વથી સંસારવર્ધક છે, મેહને જ પોષનાર છે. માટે એ ગ્રન્થનું પુનઃ પુનઃ વાંચનશ્રવણ વગેરે કરવા દ્વારા એ ગુણને પ્રગટાવે, એ જ જીવનનું તાત્વિક ફળ છે. ગ્રન્થકારમહર્ષિએ સમગ્ર ગ્રન્થમાં સંગરસને પ્રવાહ રેલાવ્યા છે. તેને સ્વાદ તે ગ્રન્થનું પરિશીલન કરનાર જ ચાખી શકે. વિશેષ શું કહેવું?
3