Page Text
________________
સંસાર અસાર છે– હોય છે, એ બાબતને સટ સમજવા માટે જ્ઞાની પુરુષોએ વિવિધતયા બતાવેલ સંસારસ્વરૂપને યથાર્થ વિચાર કરવો જરૂરી છે.
ઉપર વિચાર્યું તે રીતે સંસારની દુઃખમયતા, પાપમયતા, અજ્ઞાનમયતા, અવિરતિ બહુલતા અને પ્રમાદપ્રચૂરતાના વિચારથી અનુક્રમે કરુણ, રૌદ્ર, ભયાનક, બીભત્સ અને હાસ્યાદિ ભાવેનું સંવેદન કરવાપૂર્વક સંવેગભાવને પુષ્ટ-પુષ્ટતર બનાવી શકાય છે.
કોઈ પણ ચીજની (સારી-નરસી) બે બાજુઓ (સાઇડ) તે હોય છે, પણ ભૌતિક પદાર્થોની ક્ષણિક સુંદરતા, મધુરતા અને મહત્તાને કારણે સંસારને સારમય કે સુખમય માનવ તે નરી ભ્રમણ છે.
- ક્ષણિક, તુચ્છ, વિનાશી અને પરિણામે દારુણ એવા ભૌતિક પદાર્થોને કે એના સંગથી પ્રાપ્ત થતાં સુખને સારા માનવાથી, રાગપૂર્વકનો પરિગ્રહ થવાથી કે ભેગ કરવાથી આત્માનું અહિત જ થાય, એ નિર્વિવાદ સત્ય છે. આ દૃષ્ટિએ સંસાર અસાર જ છે, પણ એની બીજી બાજુને જે તાત્વિક વિચાર કરીએ, તે અપેક્ષાએ એમાં સાર પણ છે.
આ સંસારની સારભૂતતા-જેમ આત્માનું અહિત અને અધ:પતન થાય તેવાં નિમિત્ત સંસારમાં છે, તેમ આત્મહિત અને ઉત્થાન થાય એવાં સદ્ આલંબને પણ આ સંસારમાં જ છે. કહ્યું પણ છે કે
" कटुकोप्येष ससारो, जन्मस स्थितिदानतः ।। મા મે જયા મે, વિનાશા શૈવ સંસાત્ ” .
- (નમસ્કાર મહામ્ય પ્રકાશન-૧). “જન્મ-મરણાદિ આ૫નાર હોવાથી આ સંસાર કટુક છતાં, એના જ આશયથી મેં જિનાજ્ઞાને પ્રાપ્ત કરી તે કારણે મને એ માન્ય (પણ) છે.” એક કવિએ પણ ગાયું છે કે
યે સંસાર અસાર સાર પણુ, યામેં ઇતના પાયા.. ચિદાનંદપ્રભુ સુમરન સેતી, ધરી નેહ સવાયા "
(શ્રી ચિદાનંદજીકૃત પદ) સંસારરંગશાળાની માયાજાળનું યથાર્થ ભાન કરાવી મેહના પાશમાંથી છૂટકારો અપાવનાર સંવેગરંગશાળા, અર્થાત્ જિનશાસન-જિજ્ઞાશા આ વિશ્વમાં સદાય વિદ્યમાન છે, એ જ આ સંસારની ઉજળી સારભૂત બાજુ છે.
આ સંવેગભાવની-જિનાજ્ઞાની પ્રાપ્તિ થતાં જ આત્માની ઉત્થાનયાત્રા શરૂ થઈ જાય છે. માત્ર એના પ્રતિ પ્રીતિ, ભક્તિ અને તત્પરતા જાગવી જોઈએ ! ભવ્યાત્મામાં સંવેગભાવનું બીજ પડતાં જ એની દુઃખમય સ્થિતિને વિલય અને ચિત્તમાં આનંદ
| SR No. | 006043 |
| Book Title | Samveg Rangshala Mahagranth Gujarati Anuwad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhadrankarsuri |
| Publisher | Mahavir Jain S M P Sangh |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 636 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 20 MB |