________________
અંતિમ અવસ્થામાં અંતિમ આરાધના માટે તે સવિશેષ કરવું જોઈએ. તેમાં શારીરિક શક્તિ મંદ પડતાં જે મહામંત્રનું સંપૂર્ણ સ્મરણાદિ ન થઈ શકે, તે “અ સિ–આ–ઉ-સા” મંત્ર ગણ; તેટલું પણ શક્ય ન હોય તે માત્ર “એ” નું સ્મરણ; અને તે પણ ન બને તો પાસે રહેલા કલ્યાણમિત્ર નિયામકના મુખે પૂર્ણ નવકારને એકાગ્ર બની સાંભળ.
ભાવનમસ્કારની ભાવનાને વિધિચિત્તમાં એમ ભાવવું કે- ભાવપૂર્વકને એક નમસ્કાર પણ મારા સકળ સુખને સાધક અને સર્વ દુઃખનો નાશક છે.
અહા ! હું કેવો ભાગ્યશાળી છું, ધન્ય છું કે-મને આજે અચિંત્ય ચિંતામણી આ મહામંત્ર મળ્યો. હું આજે સર્વાગે અમૃતરસથી સિંચા છું, મને કોઈએ પરમ સુખમય બનાવી દીધું છે.
આ મહામંત્ર એ જ પરમ સારભૂત સંપત્તિ છે, પરમ ઈષ્ટસંયોગ છે અને પરમ તત્ત્વ છે. તેની પ્રાપ્તિ મને પામરને થઈ, તેથી જણાય છે કે-હવે હું આ અગાધ ભવસાગરને તરી ગયે - આ જ સાચો પિતા, માતા, પરમ બંધુ અને મંગળ છે; પરમ પુણ્ય અને પરમ ફળ છે. તે આત્માને મોક્ષમાં પહોંચાડે છે, માટે જ્ઞાનીઓએ તેને તપ-સંયમરૂપ રથને સારથિ કહ્યો છે.
આવા અપૂર્વ ભાવોલ્લાસ સાથે ભાવના રસમાં ઝીલતાં એક પણ નવકારનું જે સ્મરણ થઈ જાય, તે એ વિપુલ પાપકર્મોને ક્ષય કરી શકે છે, કારણ કે–તેના શ્રવણું અને ભાવના રસમાં જેટલું મન લીન બને તેટલી કર્મની નિબિડ-દઢ ગ્રંથીઓ છેદતી જાય છે.
* નમસ્કારનું પ્રયોજન અને ફળ-પ્રયજન અર્થાત્ અનંતર કાર્ય, તે કર્મોને ક્ષય અને મંગળનું આવાગમન છે. કહ્યું પણ છે કે-મહામંત્રના એક અક્ષરના ઉચ્ચારણથી પણ અનંત કર્મોના રસસ્પદ્ધ ક્ષય પામે છે અને મહર્ષિઓના પ્રણામથી મંગળ થાય છે. તેનું ફળ ઈહલૌકિક અને પારલૌકિક, એમ બે પ્રકારનું છે. તેમાં આ ભવમાં કલેશ કે કપટ વિના જ અર્થ, કામ અને આરોગ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે? અને તે ભવમાં મુક્તિ ન થાય તો તે થાય ત્યાં સુધી, ઉત્તમ દેવ અને મનુષ્યને ભવ તથા ઉત્તમ કુળ વગેરેની સામગ્રી આપી અંતે મુક્તિપદને આપે છે. - એમ શ્રી નમસ્કારમંત્રનું અદ્દભૂત માહાત્મ્ય છે. જે કોઈ ભવ્યાત્મા તેનું શ્રવણ-મનન કરશે, તેને એ મહામંત્ર પ્રત્યે આદરભાવ અવશ્ય પ્રગટશે.