________________
સમ્યક્ત્વ હોય છે. અને ત્યાં પણ દર્શન મેહ અને અનંતાનુબંધીના પગમાદિથી આ પાંચેય લક્ષણો પ્રગટે છે, તે જ ઉપર–ઉપરના ગુણસ્થાનકોમાં આધિકાધિક નિર્મળ થતાં જાય છે. એ રીતે શુદ્ધનયની ભાવનાથી ભાવિત બનતો આત્મા આ જન્મમાં જ પ્રશમસુખ--આત્માસમાધિને પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
વિવિધ સામાયિક અને તેને પાંચ લક્ષણે સાથે સમન્વય૧-સર્વ જીવો પ્રત્યે મૈત્રીરૂપ શર્કરા જેવો મધુર પરિણામ, તે સામસામાયિક છે. ૨-ઈચ્છાનિષ્ટ સર્વ પ્રસંગમાં ત્રાજવાતુલ્ય મધ્યસ્થભાવ, તે “સમસામાયિક છે.
૩-ખીર-સાકરની જેમ જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રમય ઓતપ્રોત એકીભાવને પામેલે આત્મપરિણામ; તે સમસામાયિક' છે.
આ ત્રણેય સામાયિકનો નિશ્ચયસમ્યકત્વનાં પાંચેય લક્ષણે સાથે આ રીતે સમન્વય થઈ શકે છે.
(૧) સદશ અસ્તિત્વ(તિર્યફ સામાન્ય)થી સર્વ જીવોને પિતાના તુલ્ય વરૂપવાળા જાણવાથી પ્રગટેલો પરપીડાપરિહારરૂપ જે અનુકંપાભાવ, તે મધુર પરિ. ણામરૂપ હોવાથી સામસામાયિક છે.
(૨) સ્વરૂપ અસ્તિત્વ (ઉર્ધ્વતા સામાન્ય)થી જીવ સદા ચૈતન્યરૂપે નિત્ય છે. એવા જ્ઞાનથી ભવભ્રમણ કરાવનાર ભૌતિક વિષય પ્રત્યે પ્રગટેલે નિર્વેદ અને સર્વ જીનું સ્વરૂપ સત્તાથી શ્રી સિદ્ધપરમાત્મા તુલ્ય નિર્મળ છે, એવા જ્ઞાનથી પિતાના શુદ્ધ સ્વરૂપને પ્રગટાવવાની રુચિરૂપ પ્રગટતે સંવેગ, તે બન્નેના બળે ઈટાનિષ્ટ સંગો અને માન-અપમાન વગેરેમાં જે રાગ-દ્વેષરહિત તુલ્ય પરિણામ, તે સમસામાયિક છે.
(૩) અનુકંપા, નિર્વેદ અને સંવેગના સતત અભ્યાસથી તેના ફળરૂપે પ્રાપ્ત થત પ્રશમ, તે સમ્મસામાયિક છે.
જેમ નિશ્ચયસમ્યકત્વ જ્ઞાન અને ચારિત્રરૂપ છે, તેમ સમ્મસામાયિકમાં પણ એ ત્રણેયને અંતર્ભાવ છે, માટે તે બન્નેની એકરૂપતા છે.
પાંચ લક્ષણે અને ધ્યાનને સંબધ. (૧) આસ્તિક અને અનુકંપા વડે મૈત્રી તથા કરુણા પ્રગટ થવાથી કષાયની ઉત્કટતારૂપ રૌદ્રધ્યાન નાશ પામી ધર્મધ્યાન પ્રગટે છે. દામ્પત્તિ પાતા મેૉરિ પારણા મેતિ પાસાણા સતિ પાસાણા II [ આચારાંગસૂત્ર] ચરે , મુવિ રિશીfda સરસ્વમેવ સૌi, નો નશ્ચયવમેવ સિાનસાર
