________________
( સમયસાર દર્શન
ર સંવેદનસ્વરૂપ સ્વસવેદન, તેનાથી જેનો જન્મ છે. જો દર્શાવું તો પોતે જ પોતાના અનુભવ પ્રત્યક્ષ થી પરીક્ષા કરી પ્રમાણ કરવું. છલ ગ્રહણ કરવામાં સાવધાન ન થવું. અર્થની પરીક્ષા કરવી.
જગત તો રૂપિયા – પૈસા અને ધૂળ - માટીને જ વૈભવ માને છે, એટલે એ સ્પષ્ટ કરે છે એમનો વૈભવ જ્ઞાન વૈભવ છે અને એ જ્ઞાન વૈભવ મુક્તિ માર્ગના પ્રતિપાદનમાં સંપૂર્ણપણે સમર્થ છે અને એનો જન્મ (૧) આગમના સેવનથી, (૨) યુક્તિના અવલંબનથી, (૩) પરમ્પરાચાર્ય ગુરુઓના ઉપદેશથી, (૪) નિજ આત્માના અનુભવથી થયો છે. એમણે જે વાત કહી એનો આધાર જિનઆગમ - ભગવાન મહાવીરની દિવ્ય ધ્વની છે. એમનો ... સમયસાર ગ્રન્થાધિરાજ દિવ્ય ધ્વનીનો સાર છે. આવા સંપૂર્ણ જ્ઞાનવૈભવથી જ આચાર્ય એકત્ત્વ - વિભક્ત ભગવાન આત્માને બતાવવા માટે કટિબદ્ધ છે, કૃતસંકલ્પ છે, આ વ્યવસાયમાં બદ્ધ છે અને સન્નદ્ધ છે."
આચાર્ય કહે છે જો હું ભગવાન આત્માને બતાવી દેવાના મારા વ્યવસાયમાં સફળ થાઉં તો તુ સ્વયંના અનુભવ પ્રત્યક્ષથી પરિક્ષા કરીને પ્રમાણ કરજે, સ્વીકારશે અને જો ક્યાંક ભૂલ રહી જાય તો દોષ કાઢવારૂપ છલ ગ્રહણ કરવામાં જાગૃત નહી રહેતો. જો કદાચ ભૂલ હોય તો એ ભગવાન આત્માના સ્વરૂપમાં ભૂલની વાત નથી, આ તો કદાચ પ્રતિપાદનની ભાષાના શબ્દોમાં ભૂલ હોય.
ભગવાનકુંદકુંદાચાર્યદેવ કહે છે કે પરથી ભિન્ન અને સ્વથી એકસ્વરૂપ એવા આનંદમૂર્તિ ભગવાન આત્માને નિજ વૈભવ વડે દેખાડું છું. સ્વસંવેદન જ્ઞાન દ્વારા પ્રત્યક્ષ અનુભવ કરી પ્રમાણ કરજે. આ આત્મા પૂર્ણાનંદનો નાથ સ્વભાવથી એકત્તપણે છે, રાગથી વિભક્ત છે. તેને તું સ્વસવેદન જ્ઞાનની પર્યાય દ્વારા જાણ.
પૂર્ણાનંદનો નાથ અભેદ વસ્તુ છે. એનો સ્વીકાર તે પર્યાય છે. પર્યાય તેનો સ્વીકાર કરે છે કે આ નિજ પરમાત્મા છે.
આ બૈરી-છોકરાં, પૈસા-મકાન, ધન-દોલત એ આત્માનો વૈભવ નથી. અંદર પુણ્યપાપના વિકારીભાવ એ પણ આત્માનો વૈભવ નથી. ત્રિકાળી જ્ઞાયક ધ્રુવના અવલંબને મારી નિર્મળ પર્યાયમાં મને જે વીતરાગતા પ્રગટ થઈ છે એ જ મારો નિજ વૈભવ છે. તે મારા અનુભવના સર્વ વૈભવથી હું આ સ્વભાવથી એકત્ત્વ અને વિભાવથી વિભક્ત એવો ભગવાન આત્મા દર્શાવીશ એવો મેં નિશ્ચય કર્યો છે. સ્વથી એકત્ત્વ અને પરથી પૃથક એવો ભગવાન આત્મા મારા નિજ વૈભવથી બતાવીશ. આચાર્યદેવ અહીં જગત સમક્ષ જાહેર કરે છે કે અમને નિજ વૈભવ પ્રાપ્ત થવામાં યથાર્થ નિમિત્તનું બરાબર જ્ઞાન થયું છે.