Page Text
________________
- ન સમયસાર દર્શન ર આત્મા જ બધાને પરમ ઈષ્ટ છે. આ ભગવાન આત્મા જ દેવાધિદેવ છે. કારણ કે જેટલા આત્મા આજ સુધી અરિહંત અને સિદ્ધ થયા છે તે ભગવાન આત્માની આરાધના કરીને જ થયા છે.
નિશ્ચયથી જીવ જ્યારે પોતાને જાણે ત્યારે તેણે સિદ્ધને જાણ્યા એમ વ્યવહારથી કહેવાય. સિદ્ધને જ્ઞાન છે, સુખ છે પણ સિદ્ધ સમાન સ્વરૂપ પોતાનું છે તેને જાણતા પોતાને જ્ઞાન અને સુખ થાય.
અહીં મંગલાચરણમાં આ શુદ્ધાત્માને ચાર જુદા વિશેષણોથી સમજાવવામાં આવ્યો છે.
(૧) ભાવાય (૨) ચિત્તસ્વભાવાય (૩) સર્વ ભાવાનેતરચ્છિદે એવું (૪) સ્વાનુભૂલ્યા ચકાસતે. (૧) ભાવાયઃ “ભાવ” થી ભગવાન આત્મા-દ્રવ્ય સ્વભાવને બતાવ્યું છે. શુદ્ધ સત્તાસ્વરૂપ
વસ્તુ છે. એના અસ્તિત્ત્વની સ્થાપના કરી. (૨) ચિત્તસ્વભાવાય ? જેનો સ્વભાવ ચેતનાગુણરૂપ છે-આ સત્તાસ્વરૂપ ભગવાન
ચૈતન્યભાવી છે-આ ભગવાન આત્મા જ્ઞાન-દર્શનાદિ અનંતગુણોનો પિંડ છે- ભગવાન આત્મા જાણવા દેખવા સહજ સ્વભાવવાળો છે; સર્વજ્ઞસ્વભાવી છે. એમાં સર્વદર્શિત્ત્વ
અને સર્વજ્ઞત્ત્વ શક્તિઓનું નિરૂપણ છે. (૩) સર્વભાવાન્તરચ્છિદે પોતાથી અન્ય સર્વ જીવાજીવ, ચરાચર પદાર્થોને સર્વ ક્ષેત્રકાળ
સંબંધી, સર્વ વિશેષણો સહિત, એક જ સમયે જાણનારો છે. (૪) સ્વાનુભૂતિ ચકાસતેઃ પોતાની જ અનુભૂતિરૂપ ક્રિયાથી પ્રકાશે છે અર્થાત્ પોતાને
પોતાથી જાણે છે-પ્રગટ કરે છે-આ ભગવાન આત્મા સ્વાનુભૂતિદ્વારા જણાય છે. સ્વાનુગમ્ય છે, ઈન્દ્રિયગમ્ય કે અનુમાનગમ્ય નથી. આ અતિન્દ્રિય મહાપદાર્થઅતિન્દ્રિય નિર્વિકલ્પ અનુભવજ્ઞાનનો જ વિષય છે.
અહીં યુક્ત ચાર વિશેષણોથી સમયસારના દ્રવ્ય, ગુણ અને પર્યાય સ્વભાવને સમજાવવામાં આવ્યું છે. “ભાવ” કહીને દ્રવ્ય, ચિત્તસ્વભાવ કહીને ગુણ અને સર્વભાવાન્તરચ્છિદે અને સ્વાનુભૂતા ચકાસતે કહીને પર્યાય સ્વભાવને સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું છે; કારણ કે “મોહ ના નાશના ઉપાય માટે દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયથી નિજ ભગવાન આત્માને જ જાણવાનું છે. સમયસાર અર્થાત્ ભગવાન આત્મા ભાવસ્વરૂપ છે, સત્તારૂપ છે, અસ્તિત્ત્વરૂપ છે, સત્ છે અને સત્ એ દ્રવ્યનું લક્ષણ છે.
| SR No. | 006042 |
| Book Title | Samaysara Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 248 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |