Samaysara Darshan

SR No.: 006042
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Total Pages: 248
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 18 MB

Page 184

9 ક ક ક ક
સ્વાનુભૂતિ
(૧૩) જ્ઞાન તો તેને જ કહેવાય જેમાં વેદન હોય. ત્રિકાળીને જાણે તે જ્ઞાન. બાકી બધું અજ્ઞાન... . પર્યાય પોતાના અસ્તિત્ત્વની સ્થાપના કરતી હમેશાં ઉત્પન્ન થાય છે. સ્વ સન્મુખ થઈને દ્રવ્યમાં નિજ અસ્તિત્ત્વની સ્થાપના કરે તો તેને શુદ્ધ પર્યાય કહેવાય છે. સન્મુખતા એટલે અસ્તિત્ત્વની સ્થાપના પર્યાય ધ્રુવ દ્રવ્યમાં પોતાનું અસ્તિત્વ સ્થાપતી પ્રગટ થાય છે ત્યારે તે પર્યાય પોતાનું પર્યાયત્ત્વ છોડી દે છે અને ‘હું જ ધ્રુવ દ્રવ્ય છું’ એમ તરૂપ થઈ જાય છે. એમ પરિણમી જાય છે. બસ ! અહીં વેદન આવે છે. આ જ સ્વાનુભૂતિની દશા છે. આ જ સમ્યગ્દર્શન છે. ` (૧૪) નિઃશંકતા... નિર્ભયતા... નિઃસંગતા... નિશ્ચિયતંતા... માત્ર જ્ઞાતા... જ્ઞાતા... એક સમયની સ્થિરતાની વાત છે. પર્યાય બધાથી ઉદાસીન થઈ જાય છે. અપૂર્વ આનંદ પ્રથમ વખત પ્રગટ થાય છે. આ છે અનુભવની દશા. ‘વસ્તુ વિચારત ધ્યાવતે, મન પામે વિશ્રામ; રસ સ્વાદન સુખ ઊપજે, અનુભવ યાકો નામ.’ ‘ઉપજે મોહ વિકલ્પથી, સમસ્ત આ સંસાર; અંતર્મુખ અવલોકતાં, વિલય થતાં નહિ વાર.’
.
(૧૫)
(૧૬)
(૧૭) સ્વાનુભૂતિ કરનારો ભાવ, જેનો સ્વાનુભવ કરવાનો છે એના જેવો જ શુદ્ધ થાય, તે એક જાતના થઈને બંને તદ્રુપ થાય-તો જ સ્વાનુભૂતિ થઈ શકે. શુદ્ધાત્માની અનુભૂતિ કરનારો ભાવ શુદ્ધાત્માની જાતનો વીતરાગી જ હોય.
(૧૮) શુદ્ધ વસ્તુ સ્વરૂપને અનુભવનારો ભાવ તે વસ્તુમાં લીન થયેલો છે; વસ્તુથી બહાર રહેલો કોઈ ભાવ વસ્તુને અનુભવી શકતો નથી. શુદ્ધ વસ્તુની અનુભૂતિ નિર્વિકલ્પ છે. વિકલ્પ એનાથી બહાર છે.
(૧૯) સ્વાનુભૂતિ તે જ્ઞાનની સ્વઉપયોગરૂપ પર્યાય છે.
(૨૦) નિરાવરણ જ્ઞાનદર્શન લક્ષણથી લક્ષિત પોતે નિરાવરણ પોતે ત્રિકાળ છે, એથી એના સ્વભાવમાં નિરાવરણપણું જે પર્યાયમાં છે એનાથી તે લક્ષિત થઈ શકે છે. એનામાં જે ‘ભાવ’ છે એના લક્ષણથી તે લક્ષ્ય થઈ શકે છે. એની જાતની, જે પર્યાય નિર્મળ– એના સ્વભાવની જાતની પર્યાય, એથી તે લક્ષિત છે. જ્ઞાયક દેવ, ચેતન ભગવાન આત્મા ત્રિકાળ નિરૂપાધિક સ્વરૂપ છે. એ નિરૂપાધીક લક્ષણથી જણાય એવો છે.
(૨૧) ધ્યાનની પર્યાય પરિણમન પામતી હોવા છતાં એમ કહે છે કે, ‘હું તો ધ્યેયરૂપ પરિપૂર્ણ વસ્તુ છું. આમ સમ્યક્ એકાંત જ કરવું પડશે. વસ્તુ અનેકાન્તથી સિદ્ધ થાય છે, સમ્યક્ એકાંતથી તેની પ્રાપ્તિ થાય છે.
૧૬૭
1