________________
હા હા હા
સ્વાનુભૂતિ
(૯) આત્મ સ્વભાવ સિવાય અરિહંત કે સિદ્ધ ભગવાન વગેરે કોઈપણ પરદ્રવ્યના આશ્રયે ધર્મ સમજાતો નથી પણ વિકાર કે દુઃખ જ થાય છે.
(૧૦) ત્રણે કાળે પોતાના એકરૂપ સ્વભાવના આશ્રયે જ ધર્મ સમજાય છે. આત્માનો જ્ઞાન સ્વભાવ પોતાથી પૂરો છે, તેના આશ્રયે સમ્યજ્ઞાન થાય છે. સ્વભાવ એક છે. એકરૂપ સ્વભાવની શ્રદ્ધા કરતાં સમ્યગ્દર્શન થાય છે.
તે સ્વભાવમાં સ્થિરતા થતાં સમ્યક્ચારિત્ર પ્રગટે છે. વીતરાગ ચારિત્ર જ ખરેખર ધર્મ છે.
સારરૂપ :
આવી રીતે સમ્યજ્ઞાન, સમ્યગ્દર્શન અને સમ્યચ્ચારિત્રની એકતાથી જ મોક્ષમાર્ગ બને છે. અને તે જ ધર્મ છે. ‘વીતરાગતા’ જ સર્વધર્મનો સાર છે.
જેવો વીતરાગ સ્વભાવ છે તેવો જ સ્વભાવ પર્યાયમાં પ્રગટ થાય ત્યારે ધર્મ થયો, સુખનો અનુભવ થયો એમ કહેવાય છે.
(૨) સુખી થવાનો ઉપાય
(૧) આચાર્ય દેવે પરમાગમોમાં અનેક ધર્મોથી આત્મદ્રવ્યનું વર્ણન કરીને સ્પષ્ટ વસ્તુસ્વરૂપ ઓળખાવ્યું છે.
(૨) જેને આત્મિક સુખનો અનુભવ કરવો હોય તેણે યથાર્થ વસ્તુસ્વરૂપ ઓળખવું જોઈએ.
(૩) જેવો વસ્તુસ્વભાવ છે તેવો જો જાણે તો જ સાચું જ્ઞાન થાય અને સાચું જ્ઞાન થાય તો તેના ફળરૂપ સાચું સુખ પ્રગટે.
(૪) સમ્યગ્નાન-સમ્યગ્દર્શન-સમ્યક્ચારિત્રની એકતાથી જ મોક્ષમાર્ગ બને છે અને તે જ ધર્મ શાંતિને સુખનું કારણ છે.
(૫) આત્માનું જેવું સ્વરૂપ છે તેવું જ્ઞાનમાં જાણે તો તેનો મહિમા આવે અને જ્ઞાન આત્મસન્મુખ થાય.
(૬) આત્મા અને જ્ઞાનની એકતા થતા વચ્ચેનો મિથ્યાત્ત્વ અને રાગ તૂટી જાય તેનું નામ સમ્યજ્ઞાન અને વીતરાગતા છે તે જ સુખી થવાનો ઉપાય છે.
(૭) ભેદજ્ઞાનથી જ્ઞાન અને રાગની એકત્ત્વબુદ્ધિ ટળે છે અને જ્ઞાન અને સ્વજ્ઞેયની એકત્વબુદ્ધિ થાય એ જ ધર્મ છે.
(૮) અનંત શક્તિઓથી ભરપુર એવા અખંડ, અભેદ, એક, નિત્ય એવા શુદ્ધાત્માની પ્રતીતિ, લક્ષ ને એકાગ્રતા થતાં આત્માનો અનુભવ થાય છે.
૧૫૧