Page Text
________________
સ્વાનુભૂતિ થાય ૧૨ સુખ-દુઃખ અનુભૂતિનો વિષય
(૧) સુખનો અનુભવ કેમ થાય?) (૧) જેમ પાણીનો મૂળ સ્વભાવ ઠંડો છે, પણ પોતાથી વિરુદ્ધ એવા અગ્નિનો આશ્રય કરે
તો તે ઉષ્ણતારૂપે થાય છે. તેમ આત્માનો જ્ઞાન સ્વભાવ શીતળ-આનંદમય છે, પણ જો તે સ્વભાવનો આશ્રય છોડીને પર સંયોગોના આશ્રયે પરિણમે તો અવસ્થામાં પુણ્ય-પાપ વિકાર થાય છે. જેમ ઉષ્ણતા તે પાણીનું ખરું સ્વરૂપ નથી, તેમ વિકારી ભાવો આત્માનું ખરું સ્વરૂપ નથી. ઉષ્ણતા વખતે જ પાણીનો શીતળ સ્વભાવ છે, તે શીતળ સ્વભાવ પાણીમાં
હાથ નાખવાથી જણાતો નથી, પણ જ્ઞાન દ્રારા જણાય છે. (૩) તેમ વિકાર વખતે આત્માનો ત્રિકાળ શુદ્ધ સ્વભાવ છે તે કોઈ બાહ્ય ક્રિયાથી કે
રાગથી જણાતો નથી, પણ અંતર સ્વભાવ તરફ વળતાં,જ્ઞાનથી જ જણાય છે.
માટે પ્રથમ જ્ઞાન કરવું. (૪) વિકારના લક્ષે વિકાર ટળતો નથી, પણ વિકારનું લક્ષ છોડી, ત્રિકાળ વીતરાગ
સ્વરૂપ નિજ ચૈતન્યસ્વરૂપનો આશ્રય કરતાં વિકાર ટળી જાય છે. માટે જ્ઞાન-આનંદ સ્વરૂપ પોતાના આત્માની શ્રદ્ધા કરવી તે જ પહેલો ધર્મ છે. ઉષ્ણતા તે પાણીનો સ્વભાવ નથી, પાણીનો સ્વભાવ તો ઊકળાટને મટાડવાનો છે. તેમ આત્માનો સ્વભાવ વિકારનો કર્તા નથી, પણ વિકારનો ટાળનાર છે. વિકારીભાવોથી થતો આ સંસારના ભવભ્રમણનો ઊકળાટ ટાળવા માટે શાંત ચૈતન્યસ્વરૂપમાં ઢળવું જોઈએ. હું એક ચૈતન્યસ્વરૂપ છું, જડથી ભિન્ન તત્ત્વ છું, હું જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપ ભગવાન આત્મા છું. અને આ સંયોગો દેખાય છે તે બધા મારાથી ભિન્ન છે. સંયોગોના લક્ષે જે ભાવો થાય તે વિકાર છે પણ તે મારું સ્વરૂપ નથી આમ પ્રત્યેક સમયે ચિંતવન થવું જોઈએ. જાણવું, દેખવું, શ્રદ્ધાનપૂર્વક સ્વરૂપમાં સ્થિર રહેવું અને આનંદનો અનુભવ કરવો તે જ મારું સ્વરૂપ છે. આમ પોતાના ચૈતન્યસ્વરૂપની સમજણ કરવી તે ધર્મ છે. સ્વભાવને પ્રથમ સમજીને તેમાં ઠરતાં અજ્ઞાન અને વિભાવ ટળી જાય છે. ત્રણે કાળ ધર્મની રીત એક જ છે. “એક હોય ત્રણ કાળમાં પરમાર્થનો પંથ.”
(૧૫)
(પ).
| SR No. | 006042 |
| Book Title | Samaysara Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 248 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |