Page Text
________________
શ્રી મહાવીર દર્શન
(૨૩) હે જીવ ! જ્ઞાન તને તારો આત્મ વૈભવ દેખાડે છે. પોતાના જ્ઞાનમાં જ સ્થિર રહીને એક સમયમાં ત્રણકાળ-ત્રણલોકને જાણે એવો જ્ઞાનવૈભવ તારામાં ભર્યો છે, જો તારી સર્વજ્ઞશક્તિનો વિશ્વાસ કર તો ક્યાંય પણ ફેરફાર કરવાની બુધ્ધિ ઉડી જશે.
(૨૪) વસ્તુની પર્યાયમાં જે સમયે જે કાર્ય થવાનું છે તે જ નિયમથી થાય છે અને સર્વજ્ઞના જ્ઞાનમાં તે જ પ્રમાણે જણાયું છે; આમ જે નથી માનતો અને નિમિત્તને લીધે તેમાં ફેરફાર થવાનું માને છે તેને વસ્તુસ્વરૂપની કે સર્વજ્ઞતાને પ્રતીત નથી.
(૨૫) ‘સર્વજ્ઞતા’ કહેતાં જ બધા પદાર્થોનું ત્રણે કાળનું પરિણમન સિધ્ધ થઈ જાય છે. જો પદાર્થમાં ત્રણે કાળના પર્યાયો ચોક્કસ ક્રમબધ્ધ ન થતા હોય ને આડાઅવળા થતા હોય તો સર્વજ્ઞતા જ સિધ્ધ થઈ ન શકે. માટે સર્વજ્ઞતા કબૂલ કરનારે એ બધું જ કબૂલ કરવું જ પડશે.
(૨૬) આત્મામાં સર્વજ્ઞશક્તિ છે, ‘આત્મજ્ઞાનમયી’ છે. આત્મા પરની સન્મુખ થઈને પરને નથી જાણતો પણ આત્મસન્મુખ રહીને આત્માને જાણતાં લોકાલોક જણાઈ જાય છે. માટે સર્વજ્ઞત્ત્વશક્તિ આત્મજ્ઞાનમય છે. જેણે આત્માને જાણ્યો તેણે સર્વ જાણ્યું.
(૨૭) હે જીવ ! તારા જ્ઞાનમાત્ર આત્માના પરિણમનમાં અનંત ધર્મો એક સાથે ઉછળી રહ્યાં છે; તેમાં જ ડોકિયું કરીને તારા ધર્મને શોધ. તારી અંતરશક્તિના અવલંબને જ સર્વજ્ઞપણું પ્રગટ થશે.
(૨૮) જેણે પોતામાં સર્વજ્ઞતા પ્રગટ થવાની તાકાત માની તે જીવ દેહાદિની ક્રિયાનો જ્ઞાતા રહ્યો, પરની ક્રિયાને તો ફેરવવાની વાત તો દૂર રહી પણ પોતાની પર્યાયને આઘાપાછા ફેરવવાની પણ બુધ્ધિ તેને હોતી નથી. જ્ઞાન ક્યાય ફેરફાર કરતું નથી. માત્ર જાણે છે. જેણે આવા જ્ઞાનની પ્રતીત કરી તેને સ્વસન્મુખ દષ્ટિને લીધે પર્યાય-પર્યાયે શુધ્ધતા વધતી જાય છે ને રાગ છૂટતો જાય છે. આ રીતે જ્ઞાન સ્વભાવની દૃષ્ટિ તે મુક્તિનું કારણ છે.
(૨૯) ‘સર્વજ્ઞતા’ કહેતાં દૂરના કે નજીકના પદાર્થોને જાણવામાં ભેદ ન રહ્યા; પદાર્થો દૂર હો કે નજીક હો તેને લીધે જ્ઞાન કરવામાં કાંઈ ફેર પડતો નથી. દૂરના પદાર્થને નજીકના કરવા કે નજીકના પદાર્થને દૂર કરવા તે જ્ઞાનનું કાર્ય નથી, પણ નજીકના પદાર્થની જેમ જ દૂરના પદાર્થને પણ સ્પષ્ટ જાણવાનું જ્ઞાનનું કાર્ય છે. ‘સર્વજ્ઞતા’ કહેતાં બધાને જાણવાનું આવ્યું પણ તેમાં ક્યાંય ‘આ ઠીક, ને આ અઠીક’ એવી બુધ્ધિ કે રાગ-દ્વેષ કરવાનું ન આવ્યું.
(૩૦) કેવળી ભગવાનને સમુદ્ધાત થવા પહેલાં તેને જાણવારૂપ પરિણમન થઈ ગયું છે, સિધ્ધ દશા થયાપહેલાં તેનું જ્ઞાન થઈ ગયું છે, ભવિષ્યના અનંત-અનંત સુખપર્યાયોનું વેદન થયા પહેલાં સર્વજ્ઞશક્તિ તેને જાણવારૂપે પરિણમી ગઈ છે-આ રીતે જ્ઞાન ત્રણે કાળના પર્યાયોને જાણી લેવાના સામર્થ્યવાળું છે, પણ તેમાં કોઈ પર્યાયના ક્રમને આઘો-પાછો કરીને ભવિષ્યમાં થનાર પર્યાયને વર્તમાનમાં લાવે-એમ બની શકતું નથી.
૭૨
| SR No. | 006039 |
| Book Title | Mahavir Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 202 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |