________________
જજ શ્રી મહાવીર દર્શન (૭૬) પરને પર, સ્વને સ્વ, જાણવું, માનવું જ આ વિશ્વમાં આત્માનો સુંદર વ્યવહાર છે. (૭૭) સમાજના જોરથી જ પરનું સ્વામીત્વ તૂટી જાય છે. (૭૮) આત્મામાં પ્રવેશ સમજ દ્વારા જ થાય છે. (૭૯) અવ્યવસ્થિત સમજ મર્યાદામાં નથી અને દુઃખ પ્રાપ્ત કરે છે. વ્યવસ્થિત સમજ જ
મર્યાદા સ્વીકારીને મર્યાદામાં આવી જાય છે. (૮૦) જ્ઞાન રાગનું મહત્ત્વ સમજે છે ત્યારે પરની સાથે સંબંધ કરે છે. જ્ઞાન સમજી સમજી
પોતાનું મહત્ત્વ જાણે તો આત્માથી સંબંધ કરે છે. (૮૧) જીવે સમજીને શું કર્યું? જીવ સમજી લે છે ત્યારે પરિણામ પોતાની મેળે ઠીક થવા લાગે
છે. પરિણામ જ્ઞાન ઠીક નથી કરતું, જ્ઞાન પોતાના પરિણામને સમજે છે. (૮૨) જ્ઞાન સમજણ સાથે સાક્ષાત્ વીતરાગવત્ લાગે છે કારણ કે જ્ઞાન સ્વ-પર કોઈમાં પણ
હસ્તક્ષેપ નથી કરતો. (૮૩) જ્ઞાન વિકલ્પના તમાશાને સમજે છે, પરંતુ જ્ઞાન વિકલ્પનો તમાશો કરતો નથી, માત્ર
સમજે છે. (૮૪) સમજની અનુસાર વિકલ્પ થાય છે, વિકલ્પની અનુસાર સમજ નહીં સમજની અનુસાર
વિકલ્પ થાય છે, પરદ્રવ્ય નહીં. ઉલટી સમજ અનુસાર કોઈ જુદા પ્રકારના વિકલ્પ થાય છે અને સુલટી સમજને અનુસાર કોઈ જુદા પ્રકારના હોય છે.
***
