Page Text
________________
રાજી શ્રી મહાવીર દર્શન (૧૧) આત્માનો સ્વભાવ જ્ઞાન છે. જ્ઞાનનું કાર્ય માત્ર જાણવાનું છે. તે આ રીતે છે.
(૧) જ્ઞાનનું કાર્ય જાણવાનું (૨) જ્ઞાનનું કાર્ય શ્રદ્ધાનપૂર્વક જાણવાનું એ ખરું કાર્ય
(૩) જ્ઞાનનું કાર્ય શ્રદ્ધાનપૂર્વક પોતાને જ જાણવાનું જેથી રાગ-દ્વેષની ઉત્પત્તિ જન થાય. (૧૨) જાણવામાં કાંઈપણ રાગદ્વેષ કરવો તે જ્ઞાનનો સ્વભાવ નથી. જે રાગ થાય તે જ્ઞાન
સ્વભાવથી ભિન્ન છે. આવું ભેદજ્ઞાન કરવું તે ધર્મી જીવોનું કર્તવ્ય છે. એ ભેદજ્ઞાન
જ ધર્મ છે. (૧૩) જીવને દરેક પ્રસંગે પ્રસંગે, પયય પયય વીતરાગભાવ જ કર્તવ્ય છે. (૧૪) જીવને પોતાના સુખ સ્વભાવમાં રહેવું એ જ કર્તવ્ય છે. (૧૫) જેમ દેશ, કુટુંબ કે શરીરાદિ કોઇપણ કારણે રાગ-દ્વેષ કર્તવ્ય નથી. તેવી જ રીતે
દેવ-ગુરૂ-ધર્મના કારણે પણ રાગ-દ્વેષ કર્તવ્ય નથી. (૧૬) જે રાગને પોતાનું કર્તવ્ય માને છે તે પોતાના વીતરાગી સ્વભાવને માનતો નથી. એ
મિથ્યાદષ્ટિ છે. સાર : સ્વભાવમાં જે વીતરાગતા પડી છે તે પર્યાયમાં કેમ પ્રગટ થાય એ જ જૈન દર્શનનો બોધ છે. પ્રયોજન છે.
વીતરાગ ભાવ (૧) ત્રણે કાળના તીર્થકરોનો એક જ પ્રકારે ઉપદેશ છે. ‘તું સર્વનો જ્ઞાતા-દ્રષ્ટા છો. તારી પર્યાયમાં પણ જે રાગાદિ થાય તેનો પણ તું જ્ઞાતા છો. તારા સ્વભાવમાં અભેદતા અને સ્થિરતા કરવી તે જ તારૂં પ્રયોજન છે. સ્વભાવમાં એકતા થાય અને વિકાર ઉપર દષ્ટિ ન જાય એ જ તાત્પર્ય છે. સ્વભાવમાં અભેદ થવાથી વિકાર ટળી જાય છે. “વિકાર ટાળું એમ જેને દૃષ્ટિ છે તેને પર્યાય ઉપર દષ્ટિ છે. પર્યાયદષ્ટિ રાખવાથી વિકાર ટળતો નથી; પણ સ્વભાવમાં દષ્ટિ કરીને એકાગ્રતા કરતાં જ વિકાર ટળી જાય છે. આત્મસ્વભાવ પરિપૂર્ણ છે, તેમાં વિકાર નથી ને ભેદપણ નથી. એમ અખંડ સ્વભાવની દષ્ટિ કરવાનું જ મૂળ પ્રયોજન છે.
(૨) આ અખંડ સ્વભાવની દષ્ટિ કરવી તે જ “કેવળી ભગવાને જોયું હોય તેમ થાય” (કમબધ પરિણમન થાય) એવી પ્રતીત છે. તે જ દ્રવ્યદષ્ટિ છે, તે જ શુધ્ધનયન વિષયનું લક્ષ છે, તે જ સમ્યગ્દર્શન છે, તે જ ધર્મ છે.
(૩) અભેદ સ્વભાવની મુખ્યતા અને ભેદની ગૌણતા અર્થાત આત્મસ્વભાવનો જ આદર 'એ જૈન શાસનનો મૂળ પાયો છે.
Fપર)
| SR No. | 006039 |
| Book Title | Mahavir Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 202 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |