________________
જીજાજી શ્રી મહાવીર દર્શન કરી અજ્ઞાની પર સાથે જાણતો માનતો હોવાથી તેને વર્તમાન અવસ્થામાં અખંડનો પ્રતિભાસ થતો નથી. અને જ્ઞાની તો, “આ જાણનાર જણાય છે તે જ હું છું” એમ જાણનાર જ્ઞાયકને એકત્ત્વપૂર્વક જાણતો-માનતો હોવાથી તેની વર્તમાન અવસ્થામાં (જ્ઞાન કળામાં) અખંડનો સમ્યક પ્રતિભાસ થાય છે.
(૧૮) પ્રતીતિપૂર્વક અંદરનું પરિણમન એ પુરૂષાર્થ છે. ધ્યાન કરનારી પર્યાય એમ ધ્યાને છે કે હું તો ધ્યેય છું... એ હા હા ! ત્યારે ધ્યાનની સિધ્ધિ થાય છે-પ્રયોજનની સિધ્ધિ થાય છે-સુખની અનૂભૂતિ થાય છે. (૧૯) તરવાની ચોપડી વાંચવાથી તરતા નહીં આવડે, એ ડૂબશે.
વાતો કરવાથી વડા ન થાય. એ પ્રયોગ કરવો પડે. ' શાસ્ત્ર જ્ઞાનથી ઉકેલ આવે તેમ નથી. શબ્દ જ્ઞાનથી અનુભૂતિ નહીં થાય. શાસ્ત્ર અને શબ્દ એ પર છે. સમ્યગ્દર્શનની સન્મુખતા રહેશે ત્યાં સુધી પણ સમ્યગ્દર્શન નહીં થાય.' એ તો પરિણામ તરફ લક્ષ જાય છે. પર્યાયના આશ્રયે નવી પર્યાય ઉપજતી નથી. જ્ઞાયક ત્રિકાળી ભગવાનનું લક્ષ થતાં સમ્યગ્દર્શન પ્રગટે છે. અરે ! ધ્રુવ દ્રવ્યને ચિંતનનો વિષય બનાવે ત્યાં સુધી પણ સમ્યગ્દર્શન નહીં થાય. પણ હું જ ધ્રુવ દ્રવ્ય છું એવું અભિન્ન તાદાત્મ પરિણમન થશે ત્યારે સમ્યગ્દર્શન થશે.
જ્યાં સુધી ભેદ રહે છે ત્યાં સુધી અભેદમાં નહીં જવાય. ગુણના આશ્રયે પણ ભેદના વિકલ્પ ઉઠે છે.
(૨૦) આ તત્ત્વજ્ઞાન અદ્ભુત અને અપૂર્વ પુરૂષાર્થ માંગે છે. અનાદિ કાળથી આ જીવને પરનો સ્વીકાર વર્તી રહ્યો છે. ત્યાંથી લક્ષ હટાવીને ત્રિકાળી સ્વનું લક્ષ કરવાનું છે. આવો
સ્વીકાર એ પુરૂષાર્થ છે. નિર્વિકલ્પ, નિર્લેપ, નિરપેક્ષ, પરિપૂર્ણ, અખંડ, અભેદ, એક-સદાય શુદ્ધ-શુધ્ધ એવો અનાદિ ધ્રુવ આત્મા એનું લક્ષ કરવાથી સમ્યકત્ત્વ પ્રગટે છે. એ દષ્ટિનો વિષય છે, શ્રદ્ધાનું શ્રદ્ધેય છે, જ્ઞાનનું શેય છે, ધ્યાનનો ધ્યેય છે. નિર્વિકલ્પ દ્રવ્ય સ્વભાવનું ધ્યાન કરવાથી વિકલ્પો વિરામ પામે છે. પર્યાય નથી તો રાગ નથી. રાગ નથી તો વિકલ્પો નથી. માત્ર વીતરાગતા જ છે. એક માત્ર આનંદ ! આનંદ !! આનંદ જ છે !!! અનુભૂતિનો આ કાળ છે. અસંખ્ય પ્રદેશે આનંદના ફૂવારા ઊડી રહ્યા છે, સુખનો સાગર. રત્નોનો ભંડાર એના હાથમાં આવી ગયો.. આવી નિર્વિકલ્પ અનુભૂતિની દશા સર્વેને પ્રગટ થાઓ એ ભાવના.