Mahavir Darshan

SR No.: 006039
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Total Pages: 202
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 65

જીજાજી શ્રી મહાવીર દર્શન
જ (૧૩) સૌથી પ્રથમ આ પ્રશ્ન ઉભો થશે. “અનાદિના અજ્ઞાની જીવને (મિથ્યાષ્ટિને) સમ્યગ્દર્શન પામ્યા પહેલા... તો એકલો શુભ વિકલ્પ જ હોય ને ?'
આનો ઉત્તર જ્ઞાની ગુરૂના શબ્દોમાં, “ના. એકલો વિકલ્પ નથી. સ્વભાવ તરફ ઢળી રહેલા જીવને વિકલ્પ હોવા છતાં તે જ વખતે આત્મ સ્વભાવના મહિમાનું લક્ષ પણ કામ કરે છે, તે લક્ષના જોરે જ તે જીવ આત્મા તરફ આગળ વધે છે; કંઈ વિકલ્પના જોરથી આગળ નથી વધતો. રાગ તરફનું જેર તૂટવા માંડ્યું ને સ્વભાવ તરફનું જોર વધવા માંડ્યું ત્યાં (સવિકલ્પ દશા હોવા છતાં) એક્લો રાગ જ કામ નથી કરતો પણ રાગના અવલંબન વગરનો સ્વભાવ તરફના જોરવાળો એક ભાવ ત્યાં કામ કરે છે અને તેનો જોર આગળ વધતો... વધતો પુરૂષાર્થનો કોઈ અપૂર્વ કડાડો કરીને નિર્વિકલ્પ આનંદના વેદન સહિત તે જીવ સમ્યગ્દર્શનને પામી જાય છે.
(૧૪) જ્ઞાન તો એને કહેવાય જેમાં વદન હોય. ત્રિકાળીને જાણે તે જ્ઞાન. બાકી બધું અજ્ઞાન..... પરને જાણતા ક્ષયોપશમ જ્ઞાનની કોઈ કિંમત નથી. પર્યાય પોતાના અસ્તિત્ત્વની સ્થાપના કરતી હંમેશાં ઉત્પન્ન થાય છે. એ બહારમાં અસ્તિત્વની સ્થાપના કરે તો તે પર્યાય અશુધ્ધ કહેવાય છે અને સ્વ. સન્મુખ થઈને દ્રવ્યમાં નિજ અસ્તિત્ત્વની સ્થાપના કરે તો તેને શુદ્ધ પર્યાય કહેવાય છે. આમ બહિર્મુખતા અને અંતર્મુખતા છે. સન્મુખ એટલે અસ્તિત્ત્વની સ્થાપના. પર્યાય ધ્રુવ દ્રવ્યમાં પોતાનું અસ્તિત્વ સ્થાપતી પ્રગટ થાય છે ત્યારે તે પર્યાય પોતાનું પર્યાયત્વ છોડી દે છે અને હું જ ધુવ દ્રવ્ય છું', એમ તરૂપ થઈ જાય છે. એમાં પરિણમી જાય છે. બસ ! અહીં વેદન આવે છે.” નિઃશંકતા.... નિર્ભયતા... નિઃસંગતા....નિશ્ચિતતા.... માત્ર જ્ઞાતા.... પર્યાય બધાથી ઉદાસીન થઈ જાય છે... ‘વસ્તુ વિચારત ધ્યાવતે, મન પામે... વિશ્રામ; રસ સ્વાદત સુખ ઉપજે, અનુભવ યાકો નામ.’ ‘ઉપજે મોહ વિકલ્પથી સમસ્ત આ સંસાર અંતર્મુખ અવલોકતાં, વિલય થતાં નહિ વાર.”
ધ્યાનની પર્યાય પરિણમન પામતી હોવા છતાં એમ કહે છે કે, હું તો ધ્યેયરૂપ પરિપૂર્ણ વસ્તુ છું” આમ સમ્યક એકાંત જ કરવું પડશે. વસ્તુ અનેકાન્તથી સિદ્ધ થાય છે, સમ્યક
એકાંતથી તેની પ્રાપ્તિ થાય છે. * (૧૫) જેનું જે જ્ઞાન હોય તેને તે જાણે નહીં અને પરને હું જાણું છું એવો ભ્રામક ભાવ * ઉભો થાય છે એ ભ્રમને નામ આપવામાં આવે છે. અજ્ઞાન-મિથ્યાત્વ એ જ સંસારનું મૂળ છે.