________________
વિધાન શ્રી મહાવીર દર્શન શકાય
૬પ્રયોજનની સિધ્ધિ
(૧) તત્ત્વજ્ઞાનની ત્રણ ભૂમિકા છે.
(૧) અભ્યાસની ભૂમિકા (૨) નિર્ણયની ભૂમિકા
(૩) અનુભૂતિની ભૂમિકા (૨) તત્ત્વજ્ઞાનની રુચિ થાય તો આત્માની લગની લાગે, રુચિ ત્યારે જ થાય કે જ્યારે સ્વરૂપનો મહિમા આવે સ્વનો મહિમા ત્યારે જ આવે કે જ્યારે પરનો મહિમા છૂટે. આ માટે વસ્તુસ્વરૂપ જેવું છે તેવું સમજવું જોઈએ. '
(૩) પ્રથમ તત્ત્વજ્ઞાનનો અભ્યાસ બહુ જરૂરી છે. જેવું સાત તત્ત્વોનું સ્વરૂપ અરિહંત ભગવંતો બતાવ્યું છે એમ જાણવું પડશે. પ્રથમ ગ્રહણ-ત્યાગ, ઉપાદેય-હેય-યં જેમ છે તેમ જાણવું પડશે. પ્રથમ અભ્યાસ, પછી નિર્ણય અને પછી અનુભૂતિ. આ ક્રમ છે..
(૪) પ્રયોજન શું છે? સુખની પ્રાપ્તિ. સુખ એ અનુભૂતિનો વિષય છે. જૈન દર્શનમાં જે કાંઈ કહેવામાં આવ્યું છે તેનું તાત્પર્ય વીતરાગતા” છે. વીતરાગતા કેમ પ્રગટ થાય? .
પરમ વીતરાગ સ્વરૂપ એવો પોતાનો ધ્રુવ જ્ઞાયક આત્મા એ ધ્યેય છે એનું ધ્યાન કરવાથી ધ્યેય જેવું જ રૂપ ધ્યાનમાં પ્રગટ થાય છે. ધ્યાન કરનાર પર્યાય છે.
પર્યાયની વિશેષતા એ છે કે એ પામરમાંથી પરમાત્મા બને છે.
(૫) ત્રિકાળી જ્ઞાન જે છે તેને પર્યાયમાં ત્રિકાળ કરવો એ જ પરમબોધ છે. પર્યાયમાં પ્રગટ થાય - વ્યક્ત થાય એ પરમ બોધ છે. એ ધર્મ છે. ધર્મની શરૂઆત છે. એક સમયની અનુભૂતિની પર્યાયથી ધર્મની શરૂઆત થાય છે. ધર્મની જ્યાંથી શરૂઆત થાય છે એ ચોથું ગુણસ્થાન એ પોતે જે સૂક્ષ્મ છે. એ સમ્યગ્દર્શનથી જ સૂક્ષ્મતાની શરૂઆત થાય છે. એવા સમ્યગ્દર્શનના વિષયને પકડવા માટે તીક્ષણ બુધ્ધિ જોઈએ અને ઉપયોગ પણ સૂક્ષ્મ જોઈએ. તીક્ષણતા આવરણને તોડવાનું કામ કરે છે, અને સૂક્ષ્મ ઉપયોગ અંદર પ્રવેશવાનું કાર્ય કરે છે. જિનવાણી પામવા માટે એક વિશિષ્ટ પ્રકારની પાત્રતા ઉભી કરવી પડે છે. જિનશાસન એ જીવન જીવવાનો વિષય છે.
જેણે જીવનને આત્મસ્વરૂપ જાણવામાં લગાવ્યું છે એ આ વિશ્વમાં સર્વશ્રેષ્ઠ છે, મહાભાગ્યવાન છે. સર્વ સમર્પણ, પૂરી નિવૃતિ, સતત મનન-ચિંતન-ઘૂંટણ.