________________
શ્રી મહાવીર દર્શન
અનુભૂતિની રીત : જ્યારે વર્તમાન જ્ઞાનની પર્યાય બધાથી-રાગાદિથી પણ ભિન્ન પડી પોતાના દ્રવ્ય સ્વભાવની પ્રતીતિ - લક્ષ કરી ત્યાં એક સમય માટે એકાગ્ર થાય છે (અવિચ્છન્ન ધારાએ - ધારા તૂટ્યા વગર) તો આનંદના રસ સાથે આત્માનો અનુભવ થાય છે. આ જ સુખની અનુભૂતિનો એક માત્ર ઉપાય છે. પછી એની ઉગ્રતા વધતાં જ્યારે એ ધારા બે ઘડી એકાગ્ર થાય છે ત્યારે કેવળ જ્ઞાન પ્રગટે છે. પૂર્ણ સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે અને ધર્મની પુર્ણાહૂતિ થાય છે. સાધ્યની સિધ્ધિ થાય છે.
‘આત્મ ભાવન ભાવતાં જીવ લહે કેવળજ્ઞાન રે !’ ‘બીજું કહીએ કેટલું, કર વિચાર તો પામ !' ‘કેવળ નિજ સ્વભાવનું અખંડ વર્તે જ્ઞાન; કહીએ કેવળ જ્ઞાન તે, દેહ છતાં નિર્વાણ.’ ‘અનુભવ ચિંતામણિ રતન, અનભુવ હૈ રસકૂપ; અનુભવ મારગ મોક્ષ કો, અનુભવ મોક્ષ સ્વરૂપ.’
આવી અનુભૂતિની વાત માટે શબ્દો પૂરતાં નથી, એનું વર્ણન થઈ શકે એમ નથી. માત્ર અનુભવનો જ વિષય છે.
્
(૫) હવે બાકીનું જીવન કેમ પસાર કરવું તેની છેવટની ભલામણો
(૧) જ્ઞાયક આત્મા કેમ ઓળખાય ? આત્માનો અનુભવ કેમ થાય...?
સંપૂર્ણ જીવન આ કાર્યમાં બધી શક્તિઓથી લગાડવાનું છે. ‘કામ એક આત્માર્થનું - બીજો નહિ મન રોગ’,
(૨) ‘છોડી મત, દર્શન, આગ્રહ તેમજ વિકલ્પ;
કહ્યો માર્ગ આ સાધશે ભવ તેના અલ્પ.’
(૩) ધ્રુવધામના ધ્યેયના ધ્યાનની ધખતી ધૂણી ધગજ અને ધીરજથી ધખાવવી તે ધર્મનો ધારક ધર્મી ધન્ય છે.
(૪) ગુરૂ આજ્ઞા સમ પથ્ય નહિ - ઔષધ વિચાર-ધ્યાન...
(૫) સૌથી પ્રથમ અંદર પુરૂષાર્થ કરવાનો છે-જ્ઞાન-શ્રદ્ધાન સાચા થવા જોઈએ અભિપ્રાયની ભૂલ પ્રથમ ટળે પછી રાગાદિ નીકળે-યથાર્થ નિર્ણય- ભેદજ્ઞાન અંદર જ્ઞાયક-દેવની આરાધનાબાહ્યમાં સાચા દેવ-ગુરૂ-શાસ્ત્રની આરાધના. સંપૂર્ણ જીવન ધર્મમય-વીતરાગ દશા-આનંદની સુખની દશા-બસ એ જ જીવન !'
❀❀❀
૪૧