Page Text
________________
જીજાજી અને શ્રી મહાવીર દર્શન
મોક્ષ શાસ્ત્રમાં પ્રથમ સૂત્ર આ પ્રમાણે છે.
સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રની એકતાને મોક્ષમાર્ગ કહે છે અને હવે નિશ્ચય સમ્યગ્દર્શનની વ્યાખ્યા આપતા જણાવે છે તત્વાર્થ શ્રદ્ધાનમ્ સમ્યગ્દર્શનમ્” સાત તત્ત્વોનું યથાર્થ સ્વરૂપ જાણી તેમાંથી જીવ તત્ત્વને જુદો પાડી તેનું શ્રદ્ધાન કરવાથી આત્માનો અનુભવ-સુખનો અનુભવ સમ્યગ્દર્શન પ્રગટે છે. આવા સત્સંગ અને સ્વાધ્યાય નિયમિત કરવા અનિવાર્ય છે. આ મહાવરાને નેટ પ્રેક્ટીશ” કહેવામાં આવે છે. એ માટે ખાસ પ્રકારની રૂચી પ્રથમ થવી જોઈએ. રૂચિ એ પાત્રતાનું પ્રથમ લક્ષણ છે.
(3) હવે બીજું પગથિયું છે: ભેદજ્ઞાન’ - રોજિંદુ જીવન'
જીવ જ્યારે પ્રયોગની ભૂમિકામાં આવે છે ત્યારે પ્રથમ ત્રણ લબ્ધિઓ પ્રાપ્ત કરીને આવ્યો છે. (૧) ક્ષયોપશમ લબ્ધિ, (૨) વિશુધ્ધિ લબ્ધિ અને (૩) દેશના લબ્ધિ. હવે જીવ પ્રાયોગિક લબ્ધિમાં આવે છે. હવે દરેક ઉદયના પ્રસંગે-પ્રસંગે પયય પયય ભેદજ્ઞાન કરવાનું છે. હું આ જે શુધ્ધાત્મા છું તે (૧) નોકર્મ- શરીરાદી જે સંયોગો છે તે પર પદાર્થો છે, (૨) દ્રવ્ય કર્મ-જ્ઞાનાવરણીય આદિ જે મુખ્ય આઠ કર્મો છે તે, (૩) ભાવકર્મ-જીવની પર્યાયમાં થતા રાગાદિ-વિકારી ભાવો એ બધાથી ભિન્ન છું. એમ ભેદજ્ઞાન કરીને દષ્ટિને ત્યાંથી ખસેડી પોતાના દ્રવ્ય સ્વભાવ પર દષ્ટિ કરવાની છે અને દૃષ્ટિના વિષયમાં તો પોતાની નિર્મળ પર્યાયથી પણ શુદ્ધાત્માને જુદો જોવાનો છે. ‘સર્વથા સર્વથી ભિન્ન છું', અનુભવ વખતે શ્વેતપણું વિલય પામે છે. દ્રવ્ય-પર્યાયનો ભેદ નથી રહેતો. વર્તમાન પર્યાય દ્રવ્ય સાથે અભેદરૂપે પરીણમી જાય છે. પર્યાય પોતાનું સર્વસ્વ દ્રવ્યને સમર્પિત કરી દે છે. છૂટે દેહાધ્યાસ તો, નહીં કર્તા તું કર્મ નહિ ભોક્તા તું તેહનો એ જ ધર્મનો મર્મ. એ જ ધર્મથી મોક્ષ છે; તું છો મોક્ષ સ્વરૂપ.”
આ પદમાં અનુભૂતિની પૂર્ણ વિધિ બતાવી છે. આમાં સતતુ આત્મ-જાગૃતિનો ખ્યાલ આવે છે. ‘સ્વરૂપના લક્ષે સાધના’. દરેક સમયે પોતાના આત્મસ્વરૂપનું ભાન રહેવું જોઈએ- હું તો જ્ઞાનાનંદ સ્વરૂપ ભગવાન આત્મા છું બહાર જે કાંઈપણ બની રહ્યું છે તે સ્વતંત્ર, કમબધ્ધ એની ઉપાદાનની યોગ્યતા પ્રમાણે બની રહ્યું છે તેમજ મારી પર્યાયમાં પણ એમ જ છે. ક્યાંય કાંઈ ફેરફાર કરવાનું નથી. બધું સહજ સહજ સહજ હોય છે. આજ જ્ઞાતાદષ્ટ ભાવ - વિતરાગ ભાવ છે - સામ્ય ભાવ છે - આ જ સુખનો અનુભવ છે..
(૪) આત્માનુભૂતિ : આવી વીતરાગી દશાને આત્માનુભૂતિ કહે છે. આ આત્માનુભૂતિનો ક્રમ આ પ્રમાણે સમજવો.
(૧) સાચા દેવ-ગુરૂ-શાસ્ત્રનું યથાર્થ સ્વરૂપ જાણી તેનું શ્રદ્ધાન કરવું. (૨) સાત તત્ત્વોનું સ્વરૂપ યથાર્થ જાણી તેનું શ્રદ્ધાન કરવું. (૩) સ્વ-પરનું યથાર્થ સ્વરૂપ જાણી તેનું શ્રદ્ધાન કરવું. (૪) સ્વનું શ્રદ્ધાન - પોતાના શુદ્ધ સ્વરૂપનું શ્રદ્ધાન કરવું.
| SR No. | 006039 |
| Book Title | Mahavir Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 202 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |