________________
જિક ક્રી શ્રી મહાવીર દર્શન કરી
(૧૦) વિકલ્પમાં : અંતે “શુદ્ધ, બુદ્ધ, ચૈતન્ય ધામ...., હું જ્ઞાનાનંદ સ્વભાવી ભગવાન આત્મા છું'. એવા વિકલ્પોની જાળમાં અટકવું.
હવે આ બધાથી પર – નિર્વિકલ્પ આત્માનો અનુભવ તો કાંઈક જુદી જ વસ્તુ છે - તે જ સાધ્ય છે અને તેનું ધ્યેય જે ત્રિકાળી જ્ઞાયક ભગવાન આત્મા-પરમપરિણામિક ભાવ તેનો પ્રમોદ, પરીચય પ્રિતી, પ્રવૃત્તિ અને પ્રાપ્તિ (અનુભવ) જીવે ક્યારેય કર્યો નથી. આ બધું સમજીને જીવ ક્યાં અટક્યો છે તે નક્કી કરવું પડશે. તેનો સાર બતાવતા કૃપાળુ દેવ જણાવે છે, જીવના અનઅધિકારીપણાને લીધે અથવા તો સત્ પુરૂષની ઓળખાણ ન થવાને લીધે.’ આ સંસાર પરિભ્રમણ અટક્યું નથી. હવે આનો ઉપાય શું?
(૨) સૌથી પ્રથમ પાત્રતા જોઈએ અને પછી અભ્યાસઃ તજવનો - યર્થાથ નિર્ણય...
પાત્રતાના લક્ષણ બતાવતા કૃપાળુ દેવ કહે છે :‘કષાયની ઉપશાંતતા, માત્ર મોક્ષ અભિલાષ; ભવે ખેદ, પ્રાણી દયા, ત્યાં આત્માર્થ નિવાસ.” (વિશાળ બુધ્ધિ, સરળતા, મધ્યસ્થતા અને જિતેન્દ્રયપણું...' ‘દયા, શાંતિ, સમતા, ક્ષમા, સત્ય, ત્યાગ અને વૈરાગ્ય...' જીવની આવી પાત્રતા - ર્યોગ્યતા થાય ત્યારે આવી દશા હોય... ‘આવે જ્યાં એવી દશા, સદ્ગુરૂ બોધ સુહાય; તે બોધ સુવિચારણા, ત્યાં પ્રગટે સુખદાય.’
સત્સંગ અને સ્વાધ્યાયના માધ્યમથી તત્ત્વનો અભ્યાસ અને વિચાર નિરંતર કરવો અને પછી તત્ત્વનો નિર્ણય કરવો પડશે. હું કોણ છું, ક્યાંથી થયો, શું સ્વરૂપ છે મારું ખરૂં....”, એના વિચાર વિવેકપૂર્વક શાંત ભાવે જો કર્યા તો સર્વ આત્મિક જ્ઞાનના સિધ્ધાંત તત્ત્વ અનુભવ્યા.
વસ્તુનું જેવું સ્વરૂપ ભગવંતોએ બતાવ્યું છે તેનું યથાર્થ જ્ઞાન કરી પોતાના સ્વરૂપનો નિર્ણય કરી એની શ્રદ્ધા કરવાની છે.
હું આત્મા છું, હું જીવ સ્વરૂપ ચૈતન્ય છું, હું જ્ઞાન સ્વરૂપ છું, હું મોક્ષ સ્વરૂપ છું, હું સુખ સ્વરૂપ છું.’
“હું જ્ઞાન આનંદ સ્વરૂપ ભગવાન આત્મા છું”
હા, વર્તમાન અલ્પજ્ઞ અને રાગની અવસ્થામાં પોતાના સત્ સ્વરૂપનો આવો નિર્ણય કરવો , પડશે. હું વર્તમાન અવસ્થામાં અત્યારે પરિપૂર્ણ છું એમ પૂર્ણતાના લક્ષે શરૂઆત કરવી એ જ વાસ્તવિક શરૂઆત છે. પ્રથમ શુધ્ધ દ્રવ્ય સ્વભાવની સ્થાપના કરવી પડશે જેને આપણા જ્ઞાનનો શેય, શ્રદ્ધાનો શ્રદ્ધેય, બાનનો ધ્યેય બનાવવાનો છે.
૩૮,