________________
જજ શ્રી મહાવીર દર્શન (૧૨) પર્યાયનું કારણ પર્યાય જ છે,
પર્યાયની સત્તા પર્યાયનું કારણ છે, પર્યાયનું સુક્ષ્મત્વ પર્યાયનું કારણ છે, પર્યાયનું વીર્ય પર્યાયનું કારણ છે,
પર્યાયનું પ્રદેશત્ત્વ પર્યાયનું કારણ છે. (૯) ૨નકણિકા ૧. આત્મા વિકારરૂપ થાય એવી આત્માની તાકાત નથી અને વિકાર આત્મારૂપ થાય
એવી વિકારની તાકાત નથી. ૨. અનુભવ વખતે અતિન્દ્રિય આનંદ વેદાય છે, રાગ નહીં, માટે રાગ આત્મામાં નથી. ૩. રાગને મંદ પાડે તે ધ્યાન નથી, પરંતુ રાગને જુદો કરે રાગથી ભેદ પાડે તે ધ્યાન છે,
ધર્મ ધ્યાન છે. ૪. જગતમાં પગલે પગલે સાવધાન રહેવું, અહીંયા ધર્મમાં પાયિ-પર્યાય ભેદજ્ઞાન કરવું.
ઉપયોગમાં રાગાદિનું વિભક્ત તે સમકિત. ૫. પોતાના ઉપયોગને ભેદજ્ઞાનની કળામાં જોડે તો, પ્રથમ આત્માની ઝાંખી થાય, પછી
તે અનુમાન જ્ઞાનનો રસ પણ ઘટે અને અંતરસન્મુખ જ્ઞાનનો રસ વધે. તે અંતરસન્મુખ
થયેલું જ્ઞાન આગળ વધીને અનુભવ કરે છે. ૬. ત્રિકાળી ધ્રુવના અવલંબે જે દશા પ્રગટ થાય તે ધર્મ છે. તે દશા પ્રગટવામાં કોઈપણ
પરપદાર્થની કે પરભાવની જરૂર નથી. પોતાનો સ્વભાવ જ એવો છે કે તેનો આશ્રય
કરતાં તેને જાણતાં ધર્મ પ્રગટ થાય. ૭. અનુમાન જ્ઞાનમાં આત્મા આવે તો પણ, તે કાળે તે અનુમાન જ્ઞાનનો નિષેધ વર્તવો
જોઈએ કે તેનાથી અનુભવ થતો નથી, અનુભવ માટે તો પ્રત્યક્ષ અતિન્દ્રિયજ્ઞાન
જ જોઈએ. ૮. આત્મા જ્ઞાન ઉપયોગને આધારે છે તેમ પ્રથમ અનુમાન આવે. પછી આત્મા ઉપયોગને
આધારે આત્મા છે એવો ભેદપણ નાશ થઈ આત્મા આત્માને જ આધારે છે. તેવું
અભેદ પરિણમન થતાં અનુભવ થાય છે. ૯. પર્યાયને દ્રવ્યમાં વાળવી-આ સમસ્ત આગમનો ટૂંકમાં સાર છે.
=Y ૩૫
-
