Page Text
________________
શ્રી મહાવીર દર્શન
આત્માનું અસ્તિત્વ અને સ્વરૂપ જાણવા માટે આ જાણવું જોઈએ.
(૧) સ્વદ્રવ્ય : ચૈતન્ય અનંતગુણોનો પિંડ તે આત્માનું સ્વદ્રવ્ય છે. અનંતજ્ઞાન-અનંત દર્શન-અનંત વીર્ય-અનંત સુખ એ વિશેષ ગુણ છે. અસ્તિત્વ, વસ્તુત્વ, દ્રવ્યત્વ, પ્રમેયત્વ, અગુરૂલત્વ, પ્રદેશત્વ એ સામાન્યગુણ છે. આ બીજા આત્મા અને જડદ્રવ્યોથી ભિન્ન છે.
(૨) સ્વક્ષેત્રે : અસંખ્ય પ્રદેશી પહોળું તે આત્માનું ક્ષેત્ર છે તે સંકોચ-વિસ્તારરૂપ છે. વર્તમાન પર્યાયમાં શરીર પ્રમાણ તેનો વિસ્તાર હોય છે, છતાં એ શરીરથી ભિન્ન છે. દરેક દ્રવ્યનું સ્વક્ષેત્ર જુદુ છે.
(૩) સ્વકાળ : વર્તમાન વર્તતી પર્યાય એ આત્માનો સ્વકાળ છે. દરેક સમયની પર્યાય તે સમયનું સત્ છે, સ્વતંત્ર છે, પોતાની ષટ્કારકથી સ્વયં ઉત્પન્ન થાય છે. એટલે પરથી કોઈ અવસ્થા થાય એ વાત રહેતી જ નથી. નિગોદિયા જીવની નિગોદ દશા તે પણ તેનો સ્વકાળ છે, કર્મને લીધે નથી.
σε
(૪) સ્વભાવ : તે તે સમયની પર્યાયમાં પરિણમતા જ્ઞાનાદિ ભાવે ત્રિકાળ રહે છે. વર્તમાન પર્યાયની સન્મુખ થયેલો ભાવ કાયમ રહે છે. ત્રિકાળ ટકનારો ભાવ તે આત્માનો સ્વભાવ છે. હવે આમાંથી સામાન્ય અને વિશેષની વાત વિચારવી.
સામાન્ય (નિશ્ચય)
(૧) એકરૂપ અભેદ ચૈતન્યપિંડ
(૨) એક અખંડ દ્રવ્ય
(૩) એક ત્રિકાળ દ્રવ્ય (૪) એક ત્રિકાળ ટકનારો
th
શક્તિરૂપ ભાવ
(આ દૃષ્ટિનો વિષય છે)
વિશેષ (વ્યવહાર) અનંતગુણ પર્યાયોનો પિંડ
અસંખ્ય પ્રદેશી
સમયે સમયે વર્તતી પર્યાય
સમયે સમયે પર્યાયમાં પરિણમતા
આત્માના જ્ઞાનાદિ ભાવો
સામાન્ય અને વિશેષ મળીને પ્રમાણજ્ઞાનનો વિષય બને છે.
૩૦
(દષ્ટિનો વિષય : નિજ કારણ પરમાત્મા - એક જ્ઞાયકભાવ-પરમપારિણાયિક ભાવ નિરપેક્ષ, કૃતકૃત્ય, નિજશક્તિઓથી પૂર્ણ, નિબંધ, નિર્ભય, નિર્મમ, સચ્ચિદાનંદ, શાશ્વત, અનંત વૈભવવાન, સ્વયં ભગવાન, જ્ઞાનમાત્ર, સહજ, સ્વચ્છ, સ્વાધીન, સુખધામ, પરભાવશૂન્ય અવ્યાબાધ, નિત્ય નિરંજન-ધ્યાનનો વિષય છે.)
| SR No. | 006039 |
| Book Title | Mahavir Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 202 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |