Page Text
________________
* શ્રી મહાવીર દર્શન રી છોડાવીને જ્ઞાનસ્વભાવમાં જ સ્થિર કરવાનું આવ્યું. હું જ્ઞાનસ્વરૂપ જાણનાર છું, મારા જ્ઞાનમાં કોઈ પરદ્રવ્ય ઈષ્ટ-અનિષ્ટ નથી, મારા જ્ઞાનને માટે કોઈ શત્રુ કે મિત્ર નથી, દુર્જન સજ્જન નથી'. આવા ભાનપૂર્વક સ્વરૂપની સ્થિરતા હોય ત્યાં જ ઉત્તમ ક્ષમા હોઈ શકે. આપણે સહન કરતાં શીખવું જોઈએ” એમ પર-દ્રવ્યોને સહન કરવાનું માને અને સ્વભાવના ભાન વગર ક્ષમા રાખે તે ઉત્તમ ક્ષમા નથી. મારો સ્વભાવ જાણવાનો છે, મારું જ્ઞાન સર્વ પદાર્થોને સમજાવે જાણનાર છે. જાણવામાં ‘આ સારું અને આ ખરાબ” એવી વૃત્તિ તે જ્ઞાનનું સ્વરૂપ નથી. આવા ભાનપૂર્વક માન, અપમાનની વૃત્તિ તોડીને સ્વરૂપમાં સ્થિર થવું તે જ શુધ્ધ ચેતનારૂપ ધર્મ છે. અહીં મુખ્યપણે મુનિના લક્ષે વાત કરી છે. છતાં સમ્યગ્દષ્ટિને પણ અંશે શુધ્ધ ચેતના હોય છે, પ્રતીતપણે તેને સર્વ દ્રવ્યો પ્રત્યે ક્ષમા વર્તે છે. પરલક્ષે ક્રોધ કે ક્ષમાની અલ્પ લાગણી થઈ જાય તેને જ્ઞાની પોતાના સ્વભાવમાં સ્વીકારતા નથી તેથી તેમને નિરંતર અંશે ઉત્તમ ક્ષમારૂપ ધર્મ વર્તે છે. આત્મસ્વભાવના ભાન વગર દ્રવ્યલિંગી જૈન નિગ્રંથ મુનિ થાય અને તેના શરીરને ક્ષાર છાંટીને જીવતો બાળી મૂકે તો પણ ક્રોધની લાગણી ન કરે છતાં તેને ઉત્તમ ક્ષમા નથી, કેમ કે ક્ષમાની શુભવૃત્તિને પોતાનું સ્વરૂપ માને છે. પરંતુ શુધ્ધ ચેતના પરિણામની તેને ખબર નથી. શુધ્ધ પરિણામથી પણ શુધ્ધ ચેતના જુદી છે એવા ભાન વગર ધર્મ હોઈ શકે નહિ. જ્ઞાનસ્વરૂપમાં કોઈપણ રાગનો અંશ નથી. અશુભ કે શુભ બંને પ્રકારના રોગરહિત શુધ્ધ ચેતના તે જ ધર્મ છે, શુભ ભાવ તે વિકાર છે, તેને જે ધર્મમાં મદદગાર માને તેને મિથ્યાત્વનું મહાપાપ છે. પુણ્યભાવમાં પણ લોભકષાયની મુખ્યતા છે, તે પુણ્યભાવ અશુધ્ધ ચેતના છે. શુધ્ધ ચેતનારૂપ ધર્મ તો એક જ પ્રકારનો છે, તેમાં શુભ-અશુભ વિકલ્પને સ્થાન નથી.
૩. દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રરૂપ ધર્મ
સમ્યગ્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન અને સમ્યચ્ચારિત્રએ ત્રણેમાં એક શુધ્ધ જ્ઞાન-ચેતનાના જ પરિણામ છે. તેથી દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રમાં પણ શુધ્ધ ચેતનારૂપ ધર્મ જ સાબિત થાય છે. શુધ્ધ જ્ઞાન ચેતનામાં પુણ્ય-પાપ નથી, શરીર વિગેરેની ક્રિયા નથી. એકલો શુધ્ધ સ્વભાવ ભાવ જ છે, તે જ ધર્મ છે.
સભ્યશ્રધ્ધાપૂર્વક વીતરાગભાવરૂપ ઉત્તમ સત્યધર્મમાં બીજા ધર્મો આવી જાય છે.
દરેક વસ્તુ સ્વતંત્ર સતુ છે એમ સમજી ને વસ્તુસ્વભાવની સમકશ્રધ્ધા અને જ્ઞાન પ્રગટ કરવા જોઈએ અને એ સમ્યશ્રધ્ધા-જ્ઞાનપૂર્વક ઉત્તમ ક્ષમાદીરૂપ વીતરાગ ધર્મનું આરાધન કરવું જોઈએ.
સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રની એકતાને મોક્ષમાર્ગ કહ્યો છે. શરીર અને પુણ્ય-પાપના ભાવો તે બધાને અશુચિરૂપ જાણીને તેનાથી રહિત પરમ પવિત્ર ચૈતન્યસ્વભાવની શ્રધ્ધા-જ્ઞાન-રમણતા
| SR No. | 006039 |
| Book Title | Mahavir Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 202 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |