Page Text
________________
* શ્રી મહાવીર દર્શન (૪) પોતાના દરેક સમયની પર્યાયની લાયકાત જીવ પોતે પોતાના તે સમયના પુરુષાર્થથી કરે છે. એટલે લાયકાતમાં બીજું કોઈ કારણ નથી પણ તે વખતનો પુરુષાર્થ જ તે લાયકાતનું કારણ છે જેવો પુરુષાર્થ કરે તેવી લાયકાત તે સમયે થાય છે.
(૫) પર્યાય તો દ્રવ્યનો સ્વભાવ છે. દરેક દ્રવ્ય પોતાથી સ્વતંત્રપણે પરિણમે છે અને તે તે સમયની પોતાની લાયકાત અનુસાર પર્યાય થાય છે. જીવ પોતાના પુરુષાર્થથી જે સમયે જેવી લાયકાત કરે તે સમયે તેવી પર્યાય થાય છે.
(૬) બધા પરદ્રવ્યો પોતપોતાના કારણે આ જીવથી ભિન્નપણે સ્થિત છે તે કોઈ આ જીવના પુરુષાર્થને બળજબરીથી રોકતા નથી.
(૭) જીવ પોતે ઊંધા પુરુષાર્થ વડે, પોતાના ઉપયોગને તે તરફ લઈ જઈને વિકારી થાય છે. જો સવળા પુરુષાર્થથી તે તરફના ઉપયોગને ખસેડીને પોતાના સ્વભાવ તરફ પરિણમન કરે તો પરદ્રવ્યો તેને કાંડુ પકડીને ના પાડતા નથી.
. (૮) માટે જીવોએ પ્રથમ તો પોતાના ચૈતન્યસ્વભાવને પરથી ભિન્ન જાણીને ચૈતન્યનો જે ઉપયોગ પર તરફ એકાગ્ર થઈ રહ્યો છે તે ઉપયોગને પોતાના આત્મા તરફ એકાગ્ર કરવાનો છે. એટલે માત્ર પોતાના ઉપયોગની દિશા બદલવાની છે. એ જ મુક્તિનો ઉપાય છે.
(૯) ‘ઉપયોગ સ્વ તરફ એકાગ્ર કરવો” તેમાં સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્ર ત્રણે સમાઈ જાય છે.
(૧૦) પરદ્રવ્યને હું કરું હું કરું એ જ અજ્ઞાન છે. પોતાની વૈભાવિક શક્તિથી લાયકાતથી - વિકારરૂપે પરિણમે એવી પર્યાયમાં તાકાત છે પરંતુ પારદ્રવ્યોને પરિણાવી દે એવી તાકાત જીવમાં નથી. શુધ્ધ સ્વરૂપના અનુભવના સત્યપુરુષાર્થની આ કમાલ છે કે ફરીને અજ્ઞાનને ન આવવા દે.
(૫) પુરુષાર્થની મુખ્યતા:
(૧) જ્ઞાન સ્વભાવ..જ્ઞાન સ્વભાવ.જ્ઞાન સ્વભાવ છે તે જ્ઞાન સિવાય શું કરે? જાણે-દેખે બસ! તેમાંય પરને જાણે છે એમ કહેવું તે વ્યવહાર છે પરને કરે કે વેદે એ તો વાત જ નથી. પોતે પોતાને જાણે છે તે નિશ્ચય છે. જ્ઞાનસ્વરૂપી ભગવાન આત્મતત્વ, કર્મના બંધને તો ન કરે, પણ મોક્ષને પણ ન કરે. મોક્ષ થાય છે તેને જ્ઞાન જાણે છે. દુઃખમાંથી મુક્તિ થાય છે. આનંદનો અનુભવ થાય છે એ જ તેનો પુરુષાર્થ છે.
=૧૩૫
| SR No. | 006039 |
| Book Title | Mahavir Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 202 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |