Mahavir Darshan

SR No.: 006039
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Total Pages: 202
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 155

શ્રી મહાવીર દર્શન
(૬) પુરુષાર્થ કરતાં બધા કારણો મળી રહે છે. ક્રમબધ્ધ પર્યાયના નિર્ણયમાં એકલો પુરુષાર્થ છે. જે સમયે જે થવાનું છે તે જ થવાનું છે તેવો નિર્ણય સ્વભાવ સન્મુખ થઈ સ્વભાવના નિર્ણયથી થાય છે ને તેમાં અનંત પુરુષાર્થ છે.
(૭) દેહની ક્રિયા ને પુણ્યમાં ધર્મ માન્યો છે તે ઊંધો પુરુષાર્થ છે તેને છોડીને સ્વતરફ વળવાનું કહે છે. પરના કાર્ય જીવના પુરુષાર્થથી થતા નથી પોતાના આત્માનું કાર્ય પોતાના પુરૂષાર્થથી થાય છે.
(૮) ‘હું જ્ઞાયક છું’ ‘પુણ્ય-પાપ વિકાર છે, તે એક સમયની પર્યાય છે’ ‘શરીરાદિ જડ બાહ્યતત્વ છે તેની ક્રિયા આત્મા કોઈ દિવસ કરી શકતો નથી’ એમ અંદર પુરુષાર્થ કરવો તે કાર્ય છે. જે આત્માનું કાર્ય છે તે કહેવામાં આવે છે. શુધ્ધ ચૈતન્યસ્વભાવની પ્રતીતિ ને જ્ઞાન કરી શકે છે તે કહેવામાં આવે છે.
(૯) હવે જે કારણથી આત્માનું કાર્ય થાય તે કારણરૂપ પુરુષાર્થ કરે ત્યાં અન્ય કારણો અવશ્ય મળે જ.
(૧૦) જે જીવ જિનેશ્વરના ઉપદેશ અનુસાર પુરુષાર્થથી મોક્ષનો ઉપાય કરે છે તેને કાળલબ્ધિ વા ભવિતવ્ય પણ થઈ ચુક્યાં તથા કર્મના ઉપશમાદિ થયા છે. તો તે આવો ઉપાય કરે છે. માટે પુરુષાર્થ વડે મોક્ષનો ઉપાય કરે છે તેને સર્વ કારણો મળે છે. અને અવશ્ય મોક્ષની પ્રાપ્તી થાય છે.
(૪) પુરુષાર્થ જ તે લાયકાતનું કારણ છે : યોગ્યતાનું કારણ છે :
(૧) પંચમકાળ કઠણ છે એમ કહી અજ્ઞાની જીવો આત્મસ્વભાવ સમજણનો પુરુષાર્થ જ માંડી વાળે છે. જ્ઞાનીઓ તેને કહે છે કે ભાઈ રે, શું કાળ કે કર્મો કાંઈ તારું કાંડુ પકડીને તને પુરુષાર્થ કરતાં રોકે છે? અર્થાત શું તારી સ્વપર્યાયને કાળ કે કર્મો રોકે છે? જરા વિચાર કર. એ તો પરદ્રવ્યો છે, તે તારી પર્યાયને રોકવા સમર્થ નથી.
(૨) માટે હે ભાઈ ! તું પરાધીન દષ્ટિ છોડીને તારા સ્વભાવના લક્ષે પુરુષાર્થ કર. પુરુષાર્થ વડે અવશ્ય મોક્ષમાર્ગની પ્રાપ્તી થાય છે. હા એ જરૂર છે કે અત્યારના જીવો પોતે જ ઓછા પુરુષાર્થની લાયકાતવાળા છે.
(૩) સિધ્ધાંત એ છે કે ઉપાદાનની સ્વપર્યાયની લાયકાત મુજબ, પરદ્રવ્યમાં આરોપ કરીને તેને નિમિત્ત કહેવાય છે, પરંતુ પરદ્રવ્યને અનુસરીને ઉપાદાનની પર્યાય થતી નથી.
૧૩૪