Mahavir Darshan

SR No.: 006039
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Total Pages: 202
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 144

જ શ્રી મહાવીર દર્શન (૧૦) અજ્ઞાનીને જ્યારે સ્વભાવ અને પર ભાવનું ભેદજ્ઞાન થાય અર્થાત્ જીવભાવને જીવ જાણે અને અજીવના ભાવને અજીવ જાગે ત્યારે મિથ્યાત્વનો અભાવ થઈને સમ્યજ્ઞાન થાય છે. જ્ઞાનનો સ્વભાવ સ્વપર પ્રકાશક હોવાથી ત્યારે પર્યાય સ્વને જાણે છે અને રાગને પણ (ભિન્નપણે) જાણે છે. ભેદજ્ઞાન થતાં જ્ઞાનનો સ્વાર પ્રકાશક સ્વભાવ હોવાથી જ્ઞાને પોતામાં રહીને સ્વપરને જાણે છે અને તે સમ્યજ્ઞાન છે. રાગને જ્ઞાન જાણે છે. એમ કહેવું તે વ્યવહાર છે. ખરેખર તો આત્મા પોતાના જ્ઞાનને જાણે છે.
(૧૧) સમકિતીને દેવ અને મનુષ્ય એ બે ગતિના આયુનો બંધ પડે છે, તિર્યંચ અને નરકગતિના આયુષ્યનો બંધ પડતો નથી. આ આયુષ્ય કર્મ પરમાણુની પર્યાય છે. તે સમયે જે વિકારના પરિણામ થાય તે પરિણામનો જ્ઞાની જ્ઞાતા જ છે. તે સમયે જ્ઞાનની જે સ્વપર પ્રકાશક પર્યાય પોતાથી પ્રગટી તેમાં આયુષ્ય કર્મ અને તેના નિમિત્તરૂપ જ્ઞાનને જ્ઞાની જાણે છે, તેનો કર્તા નથી. ભાઈ ! તારૂ
સ્વરૂપ તો જ્ઞાન છે અને જ્ઞાન સ્વભાવથી સ્વપર-પ્રકાશક છે. માટે જ્ઞાન સ્વ અને પરને જેમ છે તેમ જાણે છે. જાણવા સિવાય તે બીજું શું કરે?
(૧૨) દયાનો ભાવ તે શુભ રાગ છે, વિકાર છે. તે ભાવના કાળે જે શાતા વેદનીય કર્મ બંધાય એ જડની પર્યાય છે અને તે જડથી થાય છે. રાગ અને આત્મા (જ્ઞાન) બંનેને જે એક માને છે એવા અજ્ઞાની મિશ્રાદષ્ટિનો દયાનો ભાવ શાતા વેદનીય કર્મ જે પોતાથી બંધાય છે તેનો નિમિત્ત કર્તા છે. પરંતુ દયાના રાગથી પોતાનો જ્ઞાયક ભગવાન ભિન્ન છે એવું ભેદજ્ઞાન જેને પ્રગટ થયું છે. એવો ધર્મી જીવ દયાના રાગને કરતો નથી, જાણે જ છે. પોતાને-સ્વને અને રાગને-પરને જાગતું સ્વપર પ્રકાશક જ્ઞાન તેને પોતાથી પ્રગટ થાય છે અને ત્યારે રાગ તેમાં નિમિત્ત છે. . આ બોલમાં કમબધ્ધ પર્યાય, ઉપાદાન-નિમિત્ત, નિશ્ચય-વ્યવહાર એ પાંચેયના ખુલાસા આવી જાય છે. ૧. શાતા વેદનીય કર્મનો બંધ થયો ત્યાં તે પર્યાય તેના સ્વકાળે થઈ છે. તે કાળે જે શુભભાવ
આવ્યો તે તેના સ્વકાળે ઉત્પન્ન થયો છે. આ પ્રમાણે ક્રમબધ્ધ સિધ્ધ થયું. ૨. તે કાળે સ્વપર પ્રકાશક જ્ઞાનની પર્યાય પોતાથી પ્રગટ થઈ છે, નિમિત્તથી નહિ. આ ઉપાદાન
સિધ્ધ થયું. ૩. જ્ઞાનીને તે રાગ અને કર્મબંધન જ્ઞાનમાં તે કાળે નિમિત્ત છે. આ નિમિત્ત સિધ્ધ થયું. ૪. તે વખતે જ્ઞાન સ્વને જાણે છે તે નિશ્ચય સિધ્ધ થયો. ૫. જે રાગ આવ્યો તે અશુચિ છે, જડ છે, દુઃખરૂપ છે.