Page Text
________________
તેની જીવન શ્રી મહાવીર દર્શન
તે રાગને જ્ઞાન જાણે છે. આ વ્યવહાર સિધ્ધ થયો. આ રીતે વ્યવહારથી નિશ્ચય થાય એ વાત ઉડી ગઈ. નિમિત્તથી ઉપાદાનનું કાર્ય થાય એ વાત પણ ઉડી ગઈ. પર્યાય કમબધ્ધ થાય છે માટે અક્રમે-આડે-અવળું થાય એ વાતપણ ઉડી ગઈ. આમ પાંચેય વાતનું આ બોલમાં સ્પષ્ટીકરણ આ પાંચેય વાતનું આવી જાય છે.
(૧૩) આત્મા કેવો છે? પોતાના અને પરદ્રવ્યોના આકારોને પ્રકાશવાનું સામર્થ્ય હોવાથી જેણે સમસ્ત રૂપને ઝળકાવનારૂ એકરૂપપણું પ્રાપ્ત કર્યું છે. અહા! પોતાનું જ્ઞાન કરે અને પરદ્રવ્યના આકારનું એટલે પરના સ્વરૂપનું જ્ઞાન કરે એવું સ્વપરને પ્રકાશવાનું એનું સામર્થ્ય છે. ત્રણ કાળ ત્રણ લોકને જાણવાનું સામર્થ્ય એક સમયની પર્યાયનું છે, છતાં એકરૂપપગે રહે છે, ખંડ ખંડ થતું નથી.
(૧૪) પોતાના અને પરદ્રવ્યોના આકાર-સ્વરૂપને પ્રકાશવાનું સામર્થ્ય હોવાથી સમસ્ત રૂપને પ્રકાશનારૂ એકપણું જેણે પ્રાપ્ત કર્યું છે એવો જીવ પદાર્થ તે સમય છે, ત્રણ કાળ, ત્રણ લોકને જ્ઞાનની પર્યાય જાણે છતાં જ્ઞાન એક આકારરૂપ રહે છે. આ વિશેષણથી જ્ઞાન પોતાને જ જાણે છે, પરને નથી જાણતું એમ એકાકાર જ માનનારનો તથા પોતાને નથી જાણતું પણ પરને જાણે છે એમ અનેકાકાર જ માનનારનો વ્યવચ્છેદ થયો. - (૧૫) જ્ઞાયક ભાવની દષ્ટિ થતાં જે શુધ્ધતા પ્રગટી અને એ શુધ્ધતામાં સ્વનું અને પરનું જ્ઞાન પરિણમન થયું. એ જ્ઞાન પરનું નિમિત્તનું કે શેયનું કાર્ય છે એમ નથી. પોતાની જ્ઞાનની પર્યાય જે પરિણમી તેનો કર્તા પોતે છે અને જે પર્યાય પરિણમી તે એનું પોતાનું કાર્ય છે.
(૧૬) જ્ઞાયક કે શેયો પર છે તેનો જાણનાર છે. પરણેયો જેવો હોય તે આકારે જ્ઞાનનું પરિણમન થાય છે, તો પરની અપેક્ષાથી જ્ઞાનનું પરિણમન અશુધ્ધ થયું કે નહીં? તો કહે છે-ના, કેમ કે રાગાદિ શેયાકારની અવસ્થામાં જ્ઞાયકપણે જે જગાયો તે સ્વરૂપ પ્રકાશનની અવસ્થામાં પણ જ્ઞાયક જ છે. જેમ દાહ્યકૃત અવસ્થા અગ્નિને નથી તેમ જોયકૃત અશુધ્ધતા જ્ઞાનને નથી. જ્ઞાયકભાવના લક્ષે જે જ્ઞાનનું પરિણમન થયું તેમાં સ્વનું જ્ઞાન થયું અને જે શેય છે, તેનું જ્ઞાન થયું. તે પોતાના કારણે થયું છે. જે શેયાકાર અવસ્થામાં જ્ઞાયકપણે જણાયો તે પોતાના સ્વરૂપને જાણવાની અવસ્થામાં પણ દીવાની જેમ, કર્તા કર્મનું અનન્ય-પણું હોવાથી જ્ઞાયક જ છે. પોતે જાણનારો માટે પોતે કર્તા અને પોતાને જ જાણ્યો માટે પોતે જ કર્મ. શેયને જાણ્યું જ નથી, પણ જોયાકાર થયેલા પોતાના જ્ઞાનને જાણ્યું છે. છે પરને તે સ્વરૂપે જ જ્ઞાન જાણે, શરીર, મન, વાણી, રાગ આદિ જ્ઞાનમાં જણાય તે કાળે જ્ઞાન 'યાકારે પરિણમે છે, છતાં શેયના કારણે જ્ઞાન શેયાકાર થાય છે એવી પરાધીનતા નથી. જાણનાર
| SR No. | 006039 |
| Book Title | Mahavir Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 202 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |