________________
મહાવીર દર્શન કરી સ્વ-પ૨ પ્રકાશક શક્તિ
ઉપ
(૧) અહાહા! આત્મા સચ્ચિદાનંદ પ્રભુ શુધ્ધ એક ચિત્માત્ર વસ્તુ છે. એમાં રાગને રાગનું કરવું ક્યાં છે?
અહાહા...! અનંત ગુણ-સ્વભાવોથી ભરેલા ચિસ્વરૂપ ભગવાન આત્મામાં એવો ગુણસ્વભાવ જ નથી કે જેથી તે રાગને કરે કે ભોગવે. અહા! જેમ ભોક્તાપણું એનો સ્વભાવ નથી તેમ રાગનું કર્તાપણું એનો સ્વભાવ નથી.
અહા! ચિસ્વરૂપ આત્માનો સ્વભાવ જ એવો છે કે એમાં જ્યાં અંતર્દષ્ટિ થઈ ત્યાં પોતાને જાણવાની જે પર્યાય થઈ તે જ્ઞાનની પર્યાય રાગને પણ જાણે, ત્યાં રાગ સંબંધીનું જે જ્ઞાન પોતાના સ્વ પર પ્રકાશક સામર્થ્યથી પોતાના કારણે થયું તે જ્ઞાનનો કર્તા આત્મા છે, પણ રાગનો કર્તા તે નથી.
(૨) આત્મા નિજરસથી એટલે કે સ્વભાવથી રાગાદિરહિત નિર્મળ છે. અહાહા! ત્રણ કાળ ત્રણ લોકમાં જે અનંતા દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય છે તે સમસ્તને ક્ષણ માત્રમાં જાણવાની શક્તિવાળોસ્વભાવવાળો પ્રભુ આત્મા છે. આખો લોકાલોક (સ્વ અને પર) જેમાં જાણવામાં આવે છે એવો ભગવાન આત્માનો જ્ઞાન સ્વભાવ છે પરંતુ લોકાલોકની કોઈ ચીજને કરે વા રાગને કરે એવો એનો સ્વભાવ નથી. અહાહા! આવી સ્વ પર પ્રકાશક ચૈતન્ય પ્રકાશની અતિ ઉજ્જવલ વિશુદ્ધ જ્યોતિ ભગવાન આત્મા છે.
(૩) આત્મા જ્ઞાનસ્વરૂપ છે. જાણવું એ એનો સ્વભાવ છે. જ્ઞાન એટલે આ દાક્તરી ને વકીલાતનું જ્ઞાન તે જ્ઞાન એમ નહિ; એ તો બધું અજ્ઞાન છે. વળી શાસ્ત્રોનું ભણતર હોય એ ય જ્ઞાન નથી. કેમ કે બધું પરલક્ષી જ્ઞાન છે. એ બધું અજ્ઞાન છે. પણ પોતાના જ્ઞાનસ્વરૂપી આનંદના નાથને અંતરમાં ઢળેલી જ્ઞાનની પર્યાયમાં જાણે કે આ હું ' - એનું નામ જ્ઞાન છે. ત્યાં જ્ઞાનની દશામાં પૂરી દશાવાન ચીજ પોતાની આવી જાય એમ નહિ, પણ પૂર્ણ જ્ઞાયક સ્વભાવી વસ્તુ હું આ છું એમ એના પૂરાણ સામર્થના જ્ઞાન અને પ્રતિતિ આવી જાય છે. જેમાં સ્વયનું ભાન થાય છે તે જ્ઞાન છે. જ્ઞાન લોકાલોકમાં વ્યાપનાર છે એટલે શું? એટલે લોકાલોકમાં જ્ઞાન (જ્ઞાનના પ્રદેશો) જાય છે એમ નહિ, પણ લોકાલોકને ભગવાન આત્મા પોતાના જ્ઞાનમાં જાણી લે છે એવું એનું સ્વપર પ્રકાશક સ્વરૂપ છે. , (૪) આબાળ ગોપાળ બધા આત્માઓને વર્તમાન જે જ્ઞાન પર્યાય છે તેમાં નિજ પરમાત્માદ્રવ્ય ' જ ભાસે છે. પણ અજ્ઞાનીઓની દષ્ટિ ત્યાં નથી. અહા ! આખું દ્રવ્ય પોતાના જ્ઞાનમાં જણાય
(૧૨)