Page Text
________________
જીજી શ્રી મહાવીર દર્શન કરી
(૨) જ્ઞાનમાત્ર ભાવ જાણનક્રિયારૂપ હોવાથી જ્ઞાનસ્વરૂપ છે. વળી પોતે જ નીચે પ્રમાણે શેયરૂપ છે. બાહ્ય જોયો જ્ઞાનથી જુદાં છે, જ્ઞાનમાં પેસતાં નથી. શેયોના આકારની ઝલક જ્ઞાનમાં આવતાં જ્ઞાન યાકારરૂપ દેખાય છે. પરંતુ એ જ્ઞાનના જ કલ્લોલો (તરંગો) છે. તે જ્ઞાન કલ્લોલો જ જ્ઞાન વડે જણાય છે. આ રીતે પોતે જ પોતાથી જણાવા યોગ્ય હોવાથી જ્ઞાન માત્ર ભાવ શેયરૂપ છે.
(૩) ભગવાન આત્મા જ્ઞાયકભાવ સ્વભાવરૂપ છે. એમાં વ્યવહાર રત્નત્રયનો જે રાગ થાય તે રાગ સંબંધીનું પણ તે કાળે પોતાનું જ્ઞાન પરિણમે છે એ જોયાકારે પરિણમે છે એમ કહેવું તે વ્યવહાર અને એ જ્ઞાનાકારે થઈ રહ્યું છે એ નિશ્ચય છે ભગવાન! તને સ્વભાવની સત્તાની ખબર નથી. ભગવાન આત્માની જ્ઞાનસત્તા જ્ઞાનના હોવાપણે છે. ભગવાન આત્માનો સ્વ-પરને પ્રકાશવાના સામર્થ્યવાળો ચૈતન્યપ્રકાશ જ એવો છે કે જેમ અરીસામાં સામેની ચીજ-બિંબનું પ્રતિબિંબ દેખાય છે તેમ જ્ઞાનમાં રાગાદિ-કર્મ-નોકર્મ જે હોય છે તે પ્રતિભાસે છે.
(૪) શેયોના આકારની ઝલક જ્ઞાનમાં આવતાં જ્ઞાન જોયાકાર દેખાય છે, પરંતુ એ જ્ઞાનના જ કલ્લોલો છે, જુઓ જ્ઞાન શેયાકાર છે એમ નહિ. એ તો શેયને જાણવા પ્રતિ તેવા જ્ઞાનાકારે પોતે જ થયું છે. શેયનું તેમાં કાંઈ જ નથી. શેય જ્ઞાનમાં પેઠું છે એમ છે જ નહિ અર્થાત્ જ્ઞાન શેયરૂપે થાય છે. એમ છે જ નહિ. જ્ઞાન જ્ઞાનાકાર જ છે. એ જ્ઞાનના જ કલ્લોલો છે.
‘જ્ઞાન-સ્વભાવનું સામર્થ્ય' (૧) ખરી રીતે કોઈ જીવ કેવળજ્ઞાની કે સિધ્ધ ભગવાનને જાણતા નથી, પણ પોતાની પર્યાયનું સામર્થ્ય પણ તેવું જ છે તેને વર્તમાન કરીને જાણે છે. કેવળજ્ઞાન અને સિધ્ધ દશાના સામાથ્યને નક્કી કરનારૂં જ્ઞાન પોતે વર્તમાનરૂપ છે અને તે વર્તમાનથી જ જાણે છે તેથી સામા શેયને પણ વર્તમાનરૂપ કરીને જ જાણે છે.
(૨) દ્રવ્ય અને ગુણ તો દરેક પર્યાય સાથે જ વર્તમાન અખંડ છે. મારા દ્રવ્ય-ગુણ અને તેની જાણવારૂપ પર્યાય એ ત્રણે વર્તમાનમાં જ રહે અને સામા શેયમાં દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના ખંડ પડી જાય એમ બને નહિ અર્થાત્ શેયરૂપ સિધ્ધ ભગવાનની પર્યાય વર્તમાન અને દ્રવ્ય-ગુણ ભૂતકાળમાં હોય એમ હોય નહિ. પરંતુ જેમ અહીં જ્ઞાન વર્તમાનરૂપ જ છે તેમ સામે જોય પણ વર્તમાનરૂપે જ છે. જ્ઞાન આખા જોય દ્રવ્યને વર્તમાન કરીને જાણે છે એટલે કે પર્યાયના ભૂત-ભવિષ્ય એવા ભેદને છોડીને, બધી પર્યાયોથી અભેદસ્પ આખું જ દ્રવ્ય વર્તમાન છે. એમ જ્ઞાન જાણે છે.
(૩) ભૂતકાળમાં મહાવીર ભગવાન સિધ્ધ થયા” એમ જ્ઞાન જાણતું નથી. પણ વર્તમાન જ સિધ્ધ થયા” એમ જાણે છે, તેમાં જ્ઞાન અને શેય બંને દ્રવ્યની અખંડતાને લક્ષમાં લીધેલ છે. ભૂત કે
| SR No. | 006039 |
| Book Title | Mahavir Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 202 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |