________________
૭૫
ધ્યેય છે. તે ધ્યેયની સફળતા માટે આરાધક - ધર્માત્માનો સત્સમાગમ કરીને તે પોતાની આત્માર્થિતાને પુષ્ટ કરે છે. એવા આરાધક જીવોને સત્સમાગમ પ્રાપ્ત થવો બહુ દુર્લભ છે કેમ કે જગતના જીવોમાં આરાધક જીવો અનંતમાં ભાગના જ છે; આમ છતાં આત્માને સાધવા માટે જાગેલા મુમુક્ષુને કોઈને કોઈ પ્રકારે તેનો માર્ગ બતાવનારા જ્ઞાની મળી જાય છે. રાગાદિથી ભિન્ન જ્ઞાન ચેતનારૂપે પરિણમેલા જ્ઞાનીને ઓળખીને તે તેનો સમાગમ કરે છે, ને તે જ્ઞાનીના જ્ઞાન ભાવોની ઓળખાણ થતાં તે આત્માર્થી જીવના પરિણામ આત્મ સ્વભાવ તરફ ઝૂકે છે. જ્ઞાનીના સાચા સમાગમનું આવું ફળ જરૂર આવે જ છે. મુમુક્ષુના નેત્રો જ્ઞાનીને ઓળખી લે છે.
આત્મભ્રાંતિ સમ રોગ નહિ, સદગુરૂ વૈદ્ય સુજાણ;
ગુરૂ આશા સમ પA નહિ, ઔષધ વિચાર ધ્યાન.” ૧૦. આત્માર્થી જીવને મોંઘા સત્સમાગમની પ્રાપ્તિનો અને આત્માથની પુષ્ટિ
કરવાનો, શાંતિના વેદનનો આ સોનેરી અવસર છે. તેને એમ થાય છે કે હવે મારું એક જ કામ છે. બધામાંથી રસ છોડીને સમયે સમયે સ્વને યાદ કરીને બધા પ્રકારથી આત્મ વસ્તુનો મહિમા ઘૂંટી ઘૂંટીને રાગથી જુદા ચૈતન્ય ભાવનું અંતર વેદન કરવું. જેમ જેમ ઊડે ઉતરતા, મારો આત્મા જે આનંદનો મહાસાગર છે તેમાં ડૂબકી મારીને તેના એક ટીપાંનો સ્વાદ લેતા, સમસ્ત રાગાદિ પર ભાવોનો સ્વાદ છૂટીને ચૈતન્યના આનંદનો કોઈ અપૂર્વ સ્વાદ વેદાય છે, તો આખા આનંદના દરિયાની શી વાત !
કોઈ ધગધગતા તાપમાંથી શીતળ પાણીના સરોવરમાં ડૂબકી મારે અને તેને ઠંડક અનુભવાય તેમ આ સંસારમાં અનાદિથી અજ્ઞાન અને કષાયના તાપમાં બળતો અજ્ઞાની જીવ ચૈતન્યનું ભાન કરીને શાંત સ્વભાવમાં ડૂબકી મારે છે ત્યાં તેને અપૂર્વ આનંદ-સુખ-શાંતિ અનુભવાય છે. “અનુભવ ચિંતામનિ રતન, અનુભવ હૈ રસકૂપ; અનુભવ મારગ મૌખકોહ અનુભવ મોખ સ્વરૂપ.''
“વસ્તુ વિચારત ધ્યાવર્ત , મન પામે વિશ્રામ;
રસ સ્વાદત સુખ ઉપજે, અનુભવ તાકો નામ.” ૧૧. ધર્મી જીવ ગમે તેવા અનુકૂળ કે પ્રતિકૂળ સંયોગો વચ્ચે પણ પોતાના ચૈતન્ય
તત્ત્વની શાંતિને ચૂકતા નથી. જેમ સોનું અગ્નિમાં તપે છતાં સોનું જ રહે છે, તેમ સંયોગ અને રાગ-દ્વેષ વચ્ચે પાગ ધર્માત્માનું જ્ઞાન તે જ્ઞાન જ રહે છે. ધર્મી