________________
૭ર
આત્મા સન્મુખ જીવની સમ્યકત્વ સાધના :
૧. જૈન માર્ગને ભુલીને ભૌતિક પદાર્થોમાં સુખ માનનારા દુનિયાના ભોગ સન્મુખ
દોડી રહેલા જીવો અશાંતિની આગમાં બળી રહ્યા છે. આવા દુષમ કાળમાં તેમાંથી કોઈક વિરલ જીવ કે જેને જ્ઞાની ગુરૂઓના પ્રતાપે આધ્યાત્મિક સુખની ભાવના જાગી છે, આત્માને ઓળખીને અપૂર્વ સુખની અનુભૂતિ જેને કરવી છે, જેને સમ્યજ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રરૂપ સત્ય મોક્ષમાર્ગ પ્રગટ કરવો છે અને મુક્તિના મહાન સુખનો માર્ગ લેવો છે તેવા આત્મ સન્મુખ જીવની રહેણી કરણી અને વિચાર ધારા અનોખી હોય છે. સમ્યકત્વની પૂર્વભૂમિકામાં પ્રથમ તો પોતાના અપરિમિત, બેહદ જ્ઞાનસ્વભાવ નો મહિમા લક્ષમાં લ્ય છે; તેને તે સ્વભાવ તરફ ઢળતાં વિચારો, ચિંતવન હોય છે. કોઈ અમુક પ્રકારના જ વિચાર કે વિકલ્પ હોય એવો નિયમ નથી, પણ સમુચ્ચયપણે વિકલ્પનો રસ તૂટીને ચૈતન્યનો રસ ઘૂંટાય એટલે તેની પરિણતિ સ્વભાવ તરફ ઉલ્લસતી જાય એવા જ પરિણામ હોય, કોઈને સિદ્ધ જેવું આત્મ સ્વરૂપ છે એવા વિચાર હોય, કોઈને આત્માની અનંત શક્તિના પિંડરૂપ ધ્યાવાના વિચાર હોય એમ અનેક પડખેથી જીવને પોતાના સ્વભાવ તરફ ઝુકવાના વિચાર હોય છે. પછી જ્યારે અંતરની કોઈ અદ્દભૂત ઉગ્ર ધારા સ્વભાવ તરફ ઉપડે છે ત્યારે વિકલ્પો શાંત થવા માંડે છેને ચૈતન્યરસ ઘૂંટાતો જાય છે. તે વખતે વિશુદ્ધતા ના અતિ સૂક્ષ્મ પરિણામોની ધારા વહે છે, જીવના પરિણામ સ્વરૂપના ચિંતવન માં વધુને વધુ મગ્ન થતાં જાય છે. સ્વભાવનો મહિમા પુષ્ટ થતો જાય છે તે વખતે પણ સ્વભાવ પકડવા માટે જ્ઞાનની મહત્તા છે. તે જ્ઞાન વિકલ્પથી આવું ખસીને, રાગથી અત્યંત છુટું પડીને સ્વભાવ તરફ અંદર ઢળે છે. એ જ્ઞાનમાં જીવને પોતાના સાચા સ્વરૂપની મહત્તા સમજાવાથી પોતે કોણ છે તેનું સાચું ભાન થાય છે-તે એમ જાણે છે કે“હું એક શુદ્ધ સદા અરૂપી જ્ઞાન-દર્શનમય ખરે; કંઈ અને તે મારું જરી પરમાણુ માત્ર નથી અરે!”.
શુદ્ધાત્મ હૈ મેરા નામ, માત્ર જનના મેરા કામ;
મુક્તિપુરી હૈ મેરા ધામ, મિલતા જહાં પૂર્ણ વિશ્રામ”. ૩. હું શુદ્ધ એક છું; રાગાદિ ભાવોથી અત્યંત જુદી મારી ચેતના છે. અગ્નિનો કાણ