________________
અભિપ્રાયને તપાસી લેવો જોઈએ, નહિ તો બુદ્ધિપૂર્વકની ભૂલ થવાથી મિથ્યાત્વ
તીવ્ર થઈ જાય છે. ૧૧. મુમુક્ષુ જીવને નિર્વિકલ્પ દશા-મુનિ દશા-મોક્ષ દશા- અધ્યાત્મ શાંત દશાની
ભાવના થાય છે. પરંતુ આ દશા ધ્રુવ સ્વરૂપના આશ્રયે સહજ થાય છે? તેવો યથાર્થ અભિપ્રાય હોય તો સહજ તેવી પર્યાયની યોગ્યતા થઈ જાય છે. નહીંતર પર્યાયની કબુદ્ધિ સહિત ભાવના થાય છે. તેમાં અભિપ્રાયની ભૂલ હોવાથી તે ભાવના સફળ થતી નથી. પરંતુ પર્યાય બુદ્ધિ તીવ્ર થઈ જાય છે. પર્યાય બુદ્ધિ ના નિષેધ અર્થે જ પરમાગમોમાં પર્યાય પ્રત્યે ઉદાસીનતા અને કમબદ્ધ પર્યાય'ના ન્યાયોનું પ્રતિપાદન થયેલું છે. સ્વભાવ - પર્યાય જેટલો નાનો નથી
“આત્મ ભાવના ભાવમાં જીવ લહે કેવળજ્ઞાન રે.' ૧૨. શાસ્ત્રોમાં દરેક ગુણસ્થાને જીવની યોગ્ય ભૂમિકા અનુસાર યોગ્ય વ્યવહાર
ના પરિણામોનું નિરૂપણ થયેલું છે. ત્યાં નિશ્ચય રત્નત્રયરૂપ વીતરાગતા સદ્ભાવને લીધે જે તે કક્ષાનો રાગનો અભાવ થયો છે તેમ દર્શાવવાનો અભિપ્રાય રહેલો છે; જે સ્વયંની દશા સાથે મેળવવાના પ્રયોજન અર્થે હોવાથી તે જાણવો જરૂરી છે, પરંતુ ત્યાં રાગ પરિણામ કરવાનો અભિપ્રાય નથી. આવો અભિપ્રાય
થાય તે અભિપ્રાયની ભૂલ છે. ૧૩. કોઈ પણ અન્ય જીવને દોષિત વિરાધક પરિણામોની જ્યારે જાણતાં કે
અજાણતાં અનુમોદના થઈ જાય છે ત્યારે તત્ત્વ સંબંધીત આસ્રવ શરૂ થઈ જાય છે. અનુમોદના અંગેના અભિપ્રાયમાં કર્તુત્વ બુદ્ધિ રહેલી છે. તે અભિપ્રાય યથાર્થ પ્રકારે નિરસ્ત થવો જોઈએ. મન-વચન-કાયાએ અને કર્યું. કરાવ્યું અને અનુમોડ્યું એ નવે નવ કોટીએ કોઈ પણ દોષની અનુમોદનાનો અભિપ્રાય
ટાળવો ઘટે. ૧૪. મિથ્યાદષ્ટિ જીવન પર્યાય અને સંયોગમાં ફેરફાર કરવાનો અભિપ્રાય હોવાથી
કૃત્રિમ પુરૂષાર્થ કરતો રહે છે, છતાં 'જે થવાનું હશે તે થશે એમ ધારણા માત્ર
થી કહે તો તે યથાર્થ પ્રકાર નથી. “ જો ઈચ્છો પરમાર્થ તો કરો સત્ય પુરૂષાર્થ'. ૧૫. મુમુક્ષુને “અભિપ્રાયના દોષ’ વિષેની અજ્ઞાનતાને લીધે પણ કાર્ય પદ્ધતિની
વિધિની ભૂલ થાય છે જે અત્યંત ગંભીરપાણે લક્ષગત કરવા યોગ્ય છે. કોઈ પણ શુભ ભાવની પ્રવૃત્તિ સહજ થઈ જાય છે તે એક પ્રકાર છે. અને તે પ્રવૃત્તિ કરવાનો અભિપ્રાય હોવો તે બીજો પ્રકાર છે. તેમાં ઘણો તફાવત છે. ખરેખર