Page Text
________________
૫૯
૯. વૈરાગ્ય : જો કે મૂળથી વૈરાગ્યની ક્રમિક શરૂઆત તો પરિભ્રમણની ગુણાકાળે
સહજ થઈ ગઈ હોય છે પરંતુ અવલોકનના સ્તરે આ વૈરાગ્ય અને ઉદાસીનતા ક્રમનો આગળના તબક્કામાં પ્રવેશે છે. સત્ સ્વરૂપની ઊંડી જિજ્ઞાસાને લીધે પોતાના પ્રયોજનભૂત વિષયને તો સૂક્ષ્મ ઉપયોગથી, ઊંડી રુચિથી અને ઊંડા મંથનપૂર્વક પકડતો હોય છે. વૈરાગ્ય સાથે મુમુક્ષુતાનો વિકાસ સહજ થાય તેવા પરિણામો સહજ આપોઆપ ઉત્પન્ન થાય છે. અહીંથી ભેદ જ્ઞાનની પૂર્વભૂમિકા ચાલુ થાય છે. વિકલ્પ માત્રમાં દુઃખ લાગે છે. સ્વકાર્ય કરવાની શીધ્ર વૃત્તિ હોવાથી-સ્વકાર્યની તત્પરતાના પરિણામ ચાલુ રહે છે. અંતર-બાહ્ય નિવૃત્તિની ચાહનાપૂર્વક સ્વકાર્ય કરવાની ધગશ રહ્યા કરે છે. પાત્રતાના આનુષંગિક પરિણામોમાં બ્રહ્મચર્યની ચાહના રહે છે. જ્ઞાનમાં મધ્યસ્થતા અને નિર્માનિતા કેળવાતી જાય છે. એકાંતપ્રિયતા અને અલ્પ પરિચયી વૃત્તિ રહે છે. રાગ-રસ મંદ થયો હોવાથી આહાર, વિહાર અને નિહારમાં નિયમિતતા રહે છે. સામાન્ય જગતના જીવથી અને સામાન્ય મુમુક્ષુથી વિશેષ યોગ્યતાવાળો હોવા છતાં પોતાના ગુણોને અને ગુરૂતાને ગોપવે છે. તથા પ્રકારની માન અને પ્રસિદ્ધિથી દુર રહેવા ચાહે છે. તેમ થવામાં ક્યાંય આડંબર કે કૃત્રિમતા ન થાય તેવી વિચક્ષણતા પણ રખાય છે. તત્ત્વજ્ઞાનના અભ્યાસકાળે ક્યાંય પૂર્વાપર વિરોધતા ભાસતી નથી કે અસમાધાન થતું નથી. નિઃશંકતા આવી જવાથી, આગામી ભવોમાં નીચ ગતિ સંબંધી પોતાને શંકા પડતી નથી. આવી નિઃશંકતાને
જ્ઞાનીઓ એ મુક્તિના ભણકારા ગણાવ્યા છે. પાંચ લબ્ધિઓનું સ્વરૂપ (કમબદ્ધ વિકાસ) : ૧. જ્ઞાનનો ઉઘાડ ................... ................. ક્ષયોપશમ લબ્ધિ ૨. કષાયની મંદતા-મોહનું મંદ થવું ..................... વિશુદ્ધિ લબ્ધિ ૩. સાચા દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રનું નિમિત્તે સાચો
ઉપદેશ-સાત તત્ત્વોની યથાર્થ સમજણ... .......... દેશના લબ્ધિ ૪. સુવિચારણા-યુક્તિનું અવલંબન-તત્વનો
નિર્ણય, નિજ જ્ઞાન-નય પ્રમાણનું જ્ઞાન .. .............. પ્રાયોગ્ય લબ્ધિ ૫. રુચિમાં પલટો ઉપયોગનો પલટો
વીર્ય રુચિ અનુસાર હુરમાન થાય .................... કારણ લબ્ધિ
| SR No. | 006038 |
| Book Title | Aatmdarshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 218 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |